European Schoolnet publiceert paper over digitaal welbevinden

4 januari 2024 - David Van Waeyenberghe

Het Europese platform European Schoolnet heeft een paper gepubliceerd over het digitaal welbevinden van leerlingen. Met het document wil het platform overheden en scholen handvatten aanreiken om tot dat welzijn te komen.

De toenemende digitaliseren van onderwijssystemen zorgt voor bezorgdheid over de risico’s voor het welzijn van studenten die de trend met zich meebrengt. Verschillende landen, zoals Zweden, namen daarom al maatregelen om de schermtijd van kinderen te verminderen en de trend naar digitalisering op scholen om te buigen. Ook de Unesco gaf al aan bezorgd te zijn over onder andere het smartphone-gebruik in scholen. Dat zou en negatieve invloed hebben op het leren.

Welzijn in een digitale wereld

In de paper beschrijven de auteurs in eerste instantie wat zij verstaan onder digitaal welbevinden. Ze nemen daarbij het OESO-leerkompas 2030 ter hand dat het PISA-beoordelings- en analysekader actualiseert. De nadruk ligt daarbij meer op leren dan op beoordeling. Het kompas beschrijft drie soorten vaardigheden die nodig zijn voor het welzijn in de wereld van de toekomst. Dat zijn cognitieve en metacognitieve vaardigheden, sociale en emotionele vaardigheden en tot slot praktische en fysieke vaardigheden.

Digitaal welzijn is een stuk minder gedefinieerd. Volgens Burr en Floridi (2019) is dit ‘de impact van digitale technologieën op wat het betekent om een leven te leiden dat goed is voor een mens in een informatiemaatschappij’. Digitaal welzijn heeft dus niet alleen betrekking op de voordelen van digitale betrokkenheid, maar ook op enkele van de mogelijke risico’s ervan. Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde tevredenheid met het leven bij jongeren de jongste jaren is verminderd. Daarom dringen maatregelen zich op.

Oorzaken

In de uitgebreide paper nemen de onderzoekers de verschillende oorzaken, en de gevolgen ervan onder de loep. Vooral het overmatig gebruik of zelfs misbruik van digitale technologie heeft een grote impact op het welzijn. Voor een deel ligt de oorsprong daarvan bij de coronapandemie, toen digitale middelen massaal werden uitgerold om het onderwijs verder te zetten. Die trend is sindsdien vaak niet of nauwelijks gestopt, met nefaste gevolgen.

Langs de andere kant wijst de paper op de vele voordelen die er aan leren met digitale middelen zijn verbonden. Onderzoek wijst uit dat er een niet-lineair verband bestaat tussen schermtijd en welzijn. Zo leidt matig schermgebruik tot een hoger welbevinden in vergelijking met totaal geen gebruik. Oeso en Unicef suggereren daarom dat leerlingen hun sociale netwerk kunnen verrijken door online te socializen. Digitale technologieën kunnen eveneens het welzijn en inclusie van leerlingen bevorderen.

Conclusies

Volgens European Schoolnet, dat aanbevelingen geeft aan overheden en scholen, gaat het bevorderen van het welzijn van studenten verder dan het beheren van de schermtijd, zowel op school als daarbuiten. “Welzijn is veelzijdig en houdt in dat wordt voldaan aan de behoeften van leerlingen om zich te uiten, creatief te zijn, deel uit te maken van een schoolgemeenschap en zich veilig te voelen”, klinkt het bij de auteurs.

De onderzoekers schrijven dat digitaal welzijn een pad is van persoonlijke groei dat onderwijs vereist in plaats van beperkingen. De volledige paper kan je hier downloaden.