“Niet in elke les hoort een digibord of laptop” – Steven Opsomer
Voor onze derde ICT-coördinator blijven we hangen in het prachtige West-Vlaanderen met dank Bert Vanhauwaert. Hij vertelde twee weken geleden zijn boeiende verhaal. Bert raadde ons een jongeman aan uit Harelbeke die zich inzet voor meer mediawijsheid, binnen en buiten de schoolmuren.
Steven Opsomer werkte 15 jaar als technisch en pedagogisch ICT-coördinator en aanspreekpunt informatieveiligheid in de Scholengemeenschap Sint-Vincentius in Menen. Bij de start van het nieuwe schooljaar koos Opsomer voor een uitdaging dichter bij huis in Harelbeke. Dat was een keuze voor het gezin en het helpt ook bij die andere passie van hem, amateurtheater.
De professionele carrière van Steven Opsomer leek een andere weg op te gaan dan die van het onderwijs. In 2004 studeerde hij af als Bachelor Multimedia & Creative Technologies (MCT aan de Howest. “Het IT-verhaal zat er toen al in maar in die tijd waren de werkopties eerder beperkt. Daarom koos ik voor een bijkomende lerarenopleiding aan de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen”, steekt Steven van wal.
Pilootproject eSafety
“In september 2007 kon ik meteen aan de slag als technisch en pedagogisch ICT-coördinator binnen de Scholengemeenschap Sint-Vincentius in Menen. Af en toe stond ik voor een klas maar al snel was ik alleen bezig met de ICT-werking binnen de scholengemeenschap.” In de vijftien jaar als ICT-coördinator zag Steven het medialandschap drastisch veranderen. De scholengemeenschap in Menen speelde in 2011 een voortrekkersrol op het vlak van mediawijsheid.
“We stapten mee in het pilootproject eSafety van de Vlaamse overheid, onder leiding van Jan De Craemer. De veiligheid op het internet stond centraal en toen al zat mediawijsheid daar in verweven. We maakten met de school de langspeelfilm Vriendin rond cyberpesten. Onze leerlingen schreven mee aan het verhaal. Tot op de dag van vandaag wordt die film gebruikt. Het ging onder andere over Messenger maar het idee erachter blijft hetzelfde.”
De mediamicrobe had tegen die tijd Steven goed te pakken. Hij volgde opleidingen tot mediacoach en begon in bijberoep bijscholingen te geven. Dat, gecombineerd met zijn andere passie, het amateurtoneel, zorgde voor een overvolle agenda. “Het was veel ja, maar ik deed en doe het nog altijd heel graag. Rond mediawijsheid was er op dat moment nog niet heel veel bekend. Nu zijn er organisaties zoals Mediawijs, waar ik coach ben trouwens, maar toen was dat veel minder een item.”
Chromebookrevolutie
Steven en het schoolteam toonden zich ook in 2014 kleine revolutionairs. Als één van de eerste scholen gingen ze aan de slag met Chromebooks. Nu worden die toestellen stilaan de norm, acht jaar geleden was dat helemaal niet het geval. “Nee, zelfs het Schoolbestuur stond niet achter de implementatie van de Chromebooks. We hebben onszelf op dat moment moeten bewijzen, met de sterke steun van de directie. We kregen de kans in één school en nadien zijn de andere scholen gevolgd. Nu is de Chromebook niet meer weg te denken uit de basisschool.”
We hebben ons acht jaar geleden moeten bewijzen voor de implementatie van de Chromebooks. Nu is die niet meer weg te denken uit de school.
Steven Opsomer – pedagogisch ICT-coördinator
Ook het gebruik van Smartschool raakte in Menen snel ingeburgerd. Tien jaar geleden al begon de school met Smartschool te werken. “Dat was vroeg, zeker als je bedenkt dat mijn huidige school in Harelbeke daar pas dit schooljaar mee is gestart. Geen erg natuurlijk, het voordeel is dat ik mijn expertise kan gebruiken om alles vlot te laten verlopen. De school is ook een Google-omgeving, wat ook het nodige werk vergt.”
Steven Opsomer heeft de jongste jaren doorheen de ontwikkelingen en evoluties een trend vastgesteld. “Er komen steeds meer middelen en platformen bij. Bij alle scholen merk ik een grotere vraag naar single sign-on (één inlogmoment om toegang te krijgen tot meerdere applicaties). De Vlaamse overheid is daar mee bezig. Alleszins zou het handig zijn voor zowel leerkrachten als leerlingen. Nu hebben ze talloze codes nodig doorheen hun schoolcarrière.”
Uitdagingen dichter bij huis
Steven Opsomer ruilde in de zomermaanden de Sint-Vincentius Scholengemeenschap in voor een avontuur in Harelbeke. “De mogelijkheid was er om dichter bij huis te werken. Sowieso speelde dat een grote rol in mijn beslissing. Ik woon op 1,2 km van de school. De scholengroep omvat zes scholen op zeven vestigingsplaatsen. Voor mij is dit geen stap in het onbekende want ik zit in de ouderraad. Mijn oudste kind loopt hier al school en vanaf januari stapt nummer twee ook in.”
In de Scholengemeenschap van Menen was de digitalisering al een hele tijd aan de gang. Zo kreeg Steven een aangename verrassing toen hij deze zomer de transfer maakte naar Harelbeke. “Ook hier is de school voor corona al op de kar gesprongen van digitalisering. Net zoals in Menen stond hier de digitalisering eigenlijk al een beetje op punt. Goed, de Digisprong heeft voor meer middelen gezorgd maar hier hadden de leerkracht een laptop en digibord, waren er iPads en Chromebooks. Nu zijn eigenlijk enkel de aantallen gestegen.”
Niet alles digitaal
“Voor alle leerlingen in het vijfde en zesde leerjaar zijn voldoende toestellen beschikbaar. Het is niet zo dat die Chromebook bij één bepaalde leerling hoort. We werken met een gedeeld gebruik want het is niet de bedoeling dat we hele dagen aan de Chromebook vast zitten. Er zijn veel niet-digitale activiteiten ook, uiteraard.”
Het klinkt een beetje contradictorisch maar voor Steven hoeft niet alles digitaal. “Nee, zeker niet. Het is zelfs een stokpaardje van mij. Ik probeer de leerkrachten te sensibiliseren om niet heel de tijd het digibord te gebruiken. Afwisseling is belangrijk, zowel voor de leerling als de leerkracht. Alles met mate, dat vind ik belangrijk. Misschien spreek ik hiermee wat tegen mijn eigen winkel maar toch, het is mijn ervaring door de jaren heen.”
Het kan niet de bedoeling zijn om hele dagen aan de Chromebook vast te zitten. Alles met mate, dat is mijn stokpaardje.
Steven Opsomer – pedagogisch ICT-coördinator
“En dat is niet alleen mijn oordeel. Oogartsen zeggen ook bijvoorbeeld dat het zicht van de kinderen de jongste jaren flink is achteruit gegaan. Het scherm van de Chromebook dichtbij en het scherm van het digibord verder weg, dat is gewoon geen ideale combinatie. Daarom hecht ik er zo veel aandacht aan, net als aan de ergonomie. Het belang van regelmatig bewegen kunnen we nooit overschatten.”
Creatief in vrije tijd
Na de schooluren is Steven creatief bezig met theater (www.stofkruidt.be). Toch laat zijn job hem niet helemaal los. “Ik probeer werk en privé zoveel mogelijk gescheiden te houden. Maar soms sijpelt het nog door. Zo hebben we thuis de programmeertrein van Duplo gekocht en ik ben uiteraard ook geïnteresseerd in die nieuwe ontwikkelingen.”
“Het straattheater is iets helemaal anders, dat los staat van het werk. Voor mij is dit een prima afwisseling met mijn werk in het digitale. De drukste periode voor dat theater is september, omdat er dan veel kermissen plaats vinden. Tussen 2014 en 2018 traden we regelmatig op Nederland. Op dit moment ‘beperken’ we ons hoofdzakelijk tot West-Vlaanderen.”
Visie op ICT
De Digisprong geeft meer middelen aan scholen, ook aan het Katholieke Basisonderwijs Harelbeke. “Sinds enkele jaren is er in de school uiteraard een bepaald beleid rond de verschillende thema’s. Alleen, er is nog geen gestroomlijnde visie en daar werken we sinds begin september aan. Zoals in veel Vlaamse scholen lopen we een beetje de omgekeerde weg. Minister Ben Weyts gaf eerst de toestellen en de visie moest maar komen.”
“We maken er werk van samen pedagogisch begeleider Joost Dendooven. Het is de bedoeling om dit de komende jaren uit te werken. De grote lijnen zijn al gekend. Enerzijds zullen we inzetten op het professionaliseringsbeleid en het verder opleiden van de leerkrachten. Dat is belangrijk voor de integratie van de leerplannen in de klassen. Maar ook om de leerkrachten te begeleiden en ondersteunen in het gebruik van de media voor hun administratieve taken, los van de leerlingen.”
“Anderzijds komt de leerlijn in de klassen sterk naar voor. Dat is iets waar de school al mee aan de slag ging. Vorig jaar hebben ze gewerkt rond computationeel denken, heb ik ontdekt. Want voor mij is het nog een beetje een ontdekkingstocht. Zo leerde ik dat de school elk jaar meedoet aan het diploma veilig internet. Dat project is overgewaaid uit Nederland en dit jaar zullen we dat combineren met de Vlaamse tegenhanger ‘Schaal van m’.”
Naast de professionalisering en de leerlijn werkt de school van Steven Opsomer verder aan de infrastructuur. “De vraag daar is hoe we die infrastructuur kunnen uitbouwen, op basis van wat we nu al hebben. Dat zal nog een mooie uitdaging worden.”
Teamwork makes the dream work
Steven staat er in Harelbeke niet alleen voor, in tegenstelling tot zijn vorige school. Hij kan rekenen op een sterk team. “Het werk wordt gedragen door verschillende personen, en met de steun van de directie. Ik ben voltijds pedagogisch ICT-coördinator. Daarnaast is er een halftijdse technische ICT-coördinator en een medewerker die zich halftijds bezig houdt met illustraties, drukwerk en websites. Met drie proberen we alles vlot te laten verlopen, samen met twee directieleden die ooit ICT-coördinator waren.”
De kerngroep van vijf personen krijgt per vestiging nog eens extra versterking. “Vanuit het kleuter en lager is telkens één persoon afgevaardigd. Zes keer per jaar zullen we samen komen om verschillende punten te bespreken. Dat zal uiteraard gebeuren in functie van het beleid. De vertegenwoordigers zullen de ICT-punten ter sprake brengen in het lerarenoverleg zodat wij niet altijd overal aanwezig moeten zijn. En ergens zullen de aanspreekpunten ook wel de brandjesblussers worden, denk ik.”
Opleiden en begeleiden van leerkrachten is belangrijk voor de integratie van leerplannen in de klas.
Steven Opsomer – pedagogisch ICT-coördinator
“Het is aangenaam om met meerdere personen te werken rond ICT. In Menen stond ik er grotendeels alleen voor en dan is het vaak lastig om vooruit te komen. Nu ondersteunen we elkaar waar nodig.”
ICT-steunpunt
Een bezige bij, dat is Steven Opsomer zeker en vast. Gedreven door enthousiasme en de wil om alles zo goed mogelijk te doen ook. Sinds enkele jaren is hij voorzitter van het ICT-steunpunt. Het overlegorgaan komt drie keer per jaar samen. “Het zijn voornamelijk ICT-coördinatoren uit West-Vlaanderen, aangevuld met vertegenwoordigers van Vives en de pedagogische begeleiding. Vanuit verschillende invalshoeken leggen we bepaalde thema’s op tafel. We bespreken ook de beslissingen die zijn genomen in Brussel. Expertise delen via netwerken, daar gaat het ons om.”
Coach Mediawijs(-heid)!
De nieuwbakken Harelbeekse ICT-coördinator zal veel aandacht schenken aan mediawijsheid. Dat hoeft niemand te verbazen want Steven is al lang bezig met het thema én mediacoach. “Mediawijsheid, dat is uiteindelijk waar het in de maatschappij om draait. Kennis is niet het belangrijkste, die kan je gemakkelijk leren. Het gaat vooral over omgaan met media. Dat wil ik zeker meegeven en hopelijk wordt dat een hoofditem in de visie.”
In de visie op mediawijsheid wil Steven niet enkel de leerlingen meenemen. Ook de leerkrachten moeten mee zijn in het verhaal. “Het draait ook om hen. Ze moeten de skills hebben om er mee om te kunnen gaan. Daarom is die professionalisering in het beleidsplan zo belangrijk en moeten we dat op de leerkrachten afstemmen. De vraag zal zijn hoe we iedereen mee kunnen krijgen, ieder op zijn of haar niveau uiteraard.”
De interesse voor alles wat met mediawijsheid te maken heeft, zorgde er voor dat Steven jaren geleden al de opleiding mediacoach heeft gevolgd. Hij begeleide ook mensen die de opleiding van Mediawijs volgenden in de uitwerking van hun projecten. “Een mediacoach is niet gericht op het technische gedeelte, wel op het pedagogische en beleid. In de opleiding komen alle aspecten aan bod, van privacy tot tools om vergaderingen.”
lees ook
Mediawijsheid op school: hoe zit dat bij jou?
“Een mediacoach in een school is een persoon die samen met de ICT-coördinator en de directie het mediabeleid vorm geeft. Die persoon probeert ook de leerkrachten mee te krijgen in het verhaal. Nu ik er zo over nadenk, die opleiding tot mediacoach wil ik graag promoten in mijn school. Voor sommige personen zal dat ongetwijfeld een interessante opleiding zijn. Dat aanspreekpunt zijn, is echt wel een meerwaarde in heel het verhaal.”
Meester Steven
Af en toe staat Steven voor de klas, met dat verschil dat het niet om het traditionele leslokaal gaat. Ook het publiek tegenover meester Steven is anders. “Ik geef bijscholingen aan leerkrachten en ouders. Bij leerkrachten ligt de nadruk op alle aspecten van media, van cyberpesten tot fake news. Daarnaast besteed ik veel aandacht aan mijn stokpaardje ‘alles met mate’, te veel schermtijd is niet goed. Het gaat onder andere over het plannen van schermtijd, in functie van de andere activiteiten. Aan die bijscholing koppel ik lessenplannen, van kleuter tot het zesde leerjaar. Op die manier kunnen leerkrachten er binnen hun schoolomgeving meteen mee aan de slag.”
Steven richt zich in zijn bijscholingen ook naar de ouders. “Het is een beetje zoals Mediawijs, Child Focus of de Gezinsbond doet. Die opleiding zal ik ook geven in mijn nieuwe school. Daarnaast geef ik die bijscholing af en toe in andere scholen, bij gemeentebesturen en sportdiensten. Die momenten zijn eerder sporadisch, ik maak er niet al te veel reclame voor. Want ja, ook daar kruipt natuurlijk veel tijd in.”
Van harte bedankt voor deze fijne babbel, Steven. Je maakt niet veel reclame voor al je activiteiten en bijscholingen… maar wij doen het nu wel. Mensen die meer over je willen weten, klikken op deze link. Succes in je verdere loopbaan en wij onthouden ‘alles met mate.’
Dit is een interview binnen de ‘ICT-coördinator aan het woord’-reeks. Met deze rubriek willen wij ICT-coördinatoren hun verhaal laten doen. Op die manier kunnen ze van elkaar leren en eens gluren bij de buren. Wil jij graag zelf deelnemen of ken je iemand in je omgeving? Contacteer ons via info@schoolit.be voor een eerste kennismaking.