9 op 10 studenten houdt vast aan papieren studiemateriaal

13 september 2023 - David Van Waeyenberghe

9 op de 10 studenten leert nog steeds het liefst uit papieren studiemateriaal. Dat blijkt uit de onderwijsmonitor van Acco, na een onderzoek bij 173 docenten en 1.612 studenten aan Vlaamse universiteiten en hogescholen. De vaststelling is opvallend gezien de meeste docenten zich voortbewegen in een mix van digitaal en fysiek studiemateriaal (blended learning). 7 op 10 studenten drukt daarom lesmateriaal op eigen initiatief af als dit enkel digitaal beschikbaar is. Acco wijst erop dat digitaal materiaal op die manier een onvoorziene kost met zich meebrengt.

De start van het academiejaar betekent traditiegetrouw ook de start van de lessen met bijhorend cursusmateriaal, schrijft de aanbieder van (blended) studiemateriaal voor hoger onderwijs. De digitalisering van lesmateriaal is de afgelopen jaren aan een opmars bezig. Met een coronaperiode waar virtueel lesgeven de norm werd en een studentengeneratie die geboren is met een smartphone in de hand lijkt dat een evidentie te zijn. Toch blijkt uit de Onderwijsmonitor dat wie met het studiemateriaal aan de slag wil gaan, trouw blijft aan een papieren exemplaar.

Papier hier!

60 procent van de studenten geeft de voorkeur aan een volledig papieren cursus terwijl 29 procent zich kan vinden in een digitaal e-book als ze die in combinatie met een papieren handboek kunnen gebruiken. Dat maakt een totaal van 9 op 10 studenten die blijven vasthouden aan papieren studiemateriaal. Dat staat in schril contrast tegenover de 9 procent die genoegen neemt met een uitsluitend digitale cursus.

“Het is geen verrassing dat studenten blijven kiezen voor een papieren cursus”, meent Martin Valcke, hoogleraar onderwijskunde aan de Universiteit Gent. “Papieren lesmateriaal laat studenten toe om de leerstof op een diepgaandere manier te verwerken via markeringen, kanttekeningen en schema’s. Het blijkt moeilijker voor studenten om zich te concentreren wanneer ze via een laptop studeren door de toegang tot en afleiding door andere programma’s. Digitaal en fysiek hebben allebei hun didactische sterktes en kunnen best complementair ingezet worden.”

Hoge kostprijs

De vraag naar papieren studiemateriaal is opvallend, gezien slechts 4,5 procent van de docenten nog uitsluitend studiemateriaal op papier aanbiedt. Het merendeel (81 procent) kiest voor een combinatie van digitaal en papieren studiemateriaal. Dertien procent voorziet zelfs uitsluitend digitaal studiemateriaal. En dus drukken de studenten massaal (69 procent) zelf hun studiemateriaal af om de lessen te volgen wanneer ze starten met studeren. Ook ander lesmateriaal, zoals samenvattingen, powerpoints en papers worden nog veel afgedrukt. Met een hoge printkost als gevolg.

“Digitaal studiemateriaal heeft een vaste plaats binnen het hoger onderwijs”, zegt Inge Vander Velpen, CEO bij Acco. “Het bevordert de toegankelijkheid van onderwijs, maar kan tegelijk onvoorziene kosten met zich meebrengen. Bijna 1 op de 5 studenten geeft meer dan 100 euro per semester uit aan het afdrukken van lesmateriaal. Dat komt bovenop de prijs die ze al betalen voor hun boeken en eventueel ander studiemateriaal. Dat zet de betaalbaarheid en toegankelijkheid van lesmateriaal onder druk voor studenten die het vaak met een beperkt budget moeten redden.”

“De juiste blended mix is doorslaggevend in de financiële toegankelijkheid van het hoger onderwijs. We zien het als onze verantwoordelijkheid om daarvoor te waarschuwen. Omdat we geen winstoogmerk hebben, kunnen we ons ook veroorloven om actief aan de toegankelijkheid bij te dragen. Zo werken we zelf honderd procent blended en kunnen studenten bij ons goedkoper printen dan in eender welke copyshop of zelfs thuis”, besluit Vander Velpen.