Hoe verder na de zomervakantie? Scenario’s voor het onderwijs
Corona zal ook na de zomervakantie het onderwijs beïnvloeden. Maar hoe? Een Amerikaanse denktank kwam met vier scenario’s voor het onderwijs.
Het aantal corona-besmettingen neemt gelukkig af. De maatregelen worden langzaamaan versoepeld. Inmiddels mogen kleuters en leerlingen uit het lager onderwijs weer naar school, zonder social distancing. De klasgroep geldt als contactbubbel.
Ook in het secundair onderwijs mag een deel van de leerlingen weer naar school, zij het alleen leerlingen van het 2e en 4e jaar. Deze leerlingen moeten zich houden aan social distancing, de contactbubbel omvat groepen van 14 leerlingen.
Veel mensen halen opgelucht adem nu de teugels weer wat gevierd mogen worden. Toch is het te vroeg om de overwinning uit te roepen. Corona is nog lang net verslagen. We moeten er rekening mee houden dat de pandemie weer kan oplaaien. De vraag is dan ook: hoe verder met het onderwijs na de zomervakantie?
Scenario’s voor het onderwijs
De Amerikaanse (onafhankelijke) denktank New America stelde zich dezelfde vraag. Het zette drie deskundigen (een onderwijskundige en twee voormalige leerkrachten) aan het werk om een aantal scenario’s te schetsen.
De auteurs van het rapport concluderen al vroeg dat een “normaal schooljaar” wat hen betreft niet hoort in het rijtje van realistische scenario’s voor het onderwijs. Sterker nog, een terugkeer naar de oude gang van zaken komt in hun rijtje helemaal niet voor. Een belangrijke reden hiervoor is dat de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten scholen hebben opgeroepen gesloten te blijven totdat leerlingen en personeel op COVID-19 getest kunnen worden én totdat ze personen met verhoogd risico goed kunnen beschermen.
Social distancing onderdeel van alle scenario’s
Elk van de vier scenario’s gaat uit van social distancing. Afstand houden is en blijft, volgens de Amerikanen, essentieel om de ziekte in te dammen en een Tweede Golf te voorkomen. Tegelijkertijd zien ze ruimte om de zomervakantie in te zetten om te professionaliseren.
Volgens de auteurs is het onderwijs scenario van de afgelopen maanden vooral “crisis afstandsleren geweest”. Ineens zaten we opgesloten op kot en moesten we allemaal het wiel uitvinden. Dat leverde verschillende vormen van afstandsleren op, met wisselende effectiviteit.
“Geen van de scenario’s voor het onderwijs zijn perfect – elk heeft zijn eigen uitdagingen en tekortkomingen.”
“Het spectrum van afstandsleren omvatte huisbezoeken met lesmateriaal (in de VS, JL), telefonisch contact houden, en ad hoc geïmproviseerde video-conferrenties.” Ze noemen dit een laagwaardige vorm van onderwijscontact, omdat de ondersteuning van leerlingen beperkt en onvoorspelbaar is.
Professionaliseren
Welk van de scenario’s voor het onderwijs ook uitgevoerd gaat worden, onderwijs personeel moet de zomervakantie gebruiken om zich voor te bereiden op het nieuwe onderwijs. Natuurlijk is er tijd om even op adem te komen, maar dit is het moment om te evalueren en vooruit te kijken. Hoe ging het eigenlijk met het afstandsonderwijs de laatste maanden? Wat kunnen we blijven doen, wat ging er minder goed? Hoe gaan we het onderwijs volgend schooljaar vormgeven?
Schoolbestuurders moeten er volgens de auteurs zorgen dat de neuzen dezelfde kant op wijzen en het onderwijzend personeel de nodige ondersteuning (bijscholing) geven. Met de nodige kennis op zak, kunnen onderwijzers in relatieve rust werken aan een transitieplan. We moeten nieuwe lesplannen schrijven en ondersteunende technologie moet structureel in het onderwijs worden ingebed.
Bovendien moeten scholen zich voorbereiden op de toekomst. Ze kunnen weliswaar voor één van de scenario’s voor het onderwijs kiezen, maar het onderwijs moet zo worden ingericht dat scholen zo nodig min of meer naadloos kunnen schakelen tussen de verschillende scenario’s.
onderwijs personeel moet de zomervakantie gebruiken om zich voor te bereiden op het nieuwe onderwijs.
Maar, zo zeggen de auteurs: “Geen van de scenario’s voor het onderwijs zijn perfect – elk heeft zijn eigen uitdagingen en tekortkomingen.”
Scenario 1: “Brick to Click”
Bij het eerste scenario begint het schooljaar old school: lessen vinden gewoon in het klaslokaal plaats. Het grote verschil is echter dat scholen, dankzij een uitvoerige voorbereiding, klaar zijn voor een nieuwe uitbraak. De lessen kunnen in een zucht online gebracht worden.
In dit scenario zouden leerkrachten de zomer moeten gebruiken om extra training te ondergaan in het gebruik van online tools. Ook moeten leraren werken aan een flexibel lesplan, waardoor eigenlijk op elk moment de stap naar online gezet kan worden. In het ideale geval zou een school bij een nieuwe uitbraak binnen 48 uur het lesmateriaal bij de leerling hebben, waardoor al de week erna de lessen online kunnen plaatsvinden.
Dit is een van de minder waarschijnlijke scenario’s voor het onderwijs in België, aangezien onze richtlijnen het volledig openen van scholen (voorlopig) nog niet toestaan. Het is echter wel een interessante gedachteoefening, want het vereist enorme wendbaarheid van onderwijzers, onderwijsondersteuners, leerlingen en ouders.
Die wendbaarheid was aanwezig toen de crisis overduidelijk zichtbaar was door een overbezette Intensive Care. Kunnen we dat opnieuw opbrengen?
Scenario 2: “Click to Brick”
Het tweede scenario is een voorzichtig scenario. Voorlopig blijven lessen online gegeven worden, terwijl de gezondheidscijfers nauwlettend worden gevolgd. Als de situatie het toelaat, komen we weer naar school. In het begin vooral kleinschalig (gesprekken met leerlingen over de voortgang, advisering en dergelijke) en op later moment het onderwijs.
Ook bij dit scenario is de zomer volgens de auteurs hét moment om docenten bij te scholen over online lessen. Voorlopig moeten ze hun lessen online verzorgen en hoewel dat tot nu toe redelijk verloopt, is er ruimte voor verbetering. Maar ook de persoonlijke begeleiding van leerlingen vergt extra kennis. Zonder persoonlijk contact is het voor leerkrachten moeilijker om te signaleren wanneer leerlingen met (persoonlijke) zaken worstelen. Tegelijkertijd is die ondersteunende rol juist nu essentieel. Corona heeft namelijk niet alleen voor onderwijsachterstanden gezorgd, het veroorzaakt ook veel stress, angst en mentale problemen. Om dat in goede banen te kunnen leiden hebben docenten extra kennis en vaardigheden nodig.
Scenario 3: “Blended learning”
Het derde scenario van de Amerikanen lijkt veel op hoe Belgische onderwijsdeskundigen volgend schooljaar zien. Blended learning (hybride onderwijs) is een vorm van lesgeven die deels online en deels klassikaal gebeurt. Er is een vast lesrooster, waarin alle online instructies en contacturen duidelijk en voorspelbaar zijn vastgelegd.
Ook dit scenario vergt volgens de auteurs bijscholing en voorbereiding. Scholen moeten een blended learning-model kiezen. Hoe vaak geef je klassikaal les? Eén dag in de week? Voor iedereen? Of moeten we verschillende keuzes maken voor verschillende groepen leerlingen? De lagere klassen 2 of 3 keer per week en de bovenbouw slechts één keer?
Scenario 4: Online Learning
Ten slotte bespreken de auteurs het scenario waarin het onderwijs volledig online gebeurt. Deze vorm geeft maximale gezondheidsbescherming voor leerlingen en personeel.
Mochten scholen hiertoe besluiten, dan zouden onderwijzers gedurende de zomervakantie minimaal 80 uur bijscholing moeten krijgen. Online lesgeven is, zo is de laatste maanden wel gebleken, immers een vak apart.
Scholen moeten hun technologie, nu vaak nog wat houtje-touwtje, opgeschalen en versterken. En er moet gewerkt worden aan intensievere communicatie, zodat de voortgang van elk kind tot in detail gevolgd kan worden. Immers, dit voorjaar waren we vooral gericht op het beperken van achterstanden, maar nu moeten we ons weer op de toekomst richten. Leerlingen moeten groeien. En in een online lesomgeving is die groei niet gewaarborgd. Daar moet dus hard aan gewerkt worden.
Nadenken over verschillende scenario’s voor het onderwijs
Met hun rapport helpen de Amerikaanse onderzoekers het onderwijsveld om na te denken over de richting van het onderwijs. Hoewel geschreven op de Amerikaanse context, levert het rapport ook voor Belgische scholen goede handvatten om over na te denken.
Van de verschillende scenario’s voor het onderwijs lijken de auteurs een voorkeur te hebben voor “Blended learning”. Dit scenario positioneert scholen namelijk perfect voor een nieuwe uitbraak, omdat het relatief makkelijk is om van blended learning over te stappen op volledig online onderwijs.
Het gehele rapport over de verschillende scenario’s voor het onderwijs is hier te vinden.
Het rapport is opgesteld door Kristina Ishmael (senior project manager van het team “Teaching, Learning and Tech” bij New America), Rebecca Heiser (hoofd curriculum ontwerp bij Pennsylvania State University’s World Campus) en Jennifer Payne (een ed-tech coordinator bij een online school in Colorado).