Twitter negatieve invloed op toetsresultaten

- Jeroen Langendam

Italiaanse wetenschappers hebben ontdekt dat Twitter een negatieve invloed heeft op de toetsresultaten van een grote groep leerlingen. Het gebruik van social media in het onderwijs staat daardoor ter discussie.

Twitter is al sinds het voor het eerst gelanceerd werd controversieel. Voor sommige Twitteraars is het de belangrijkste nieuwsbron, anderen gebruiken het om vanuit de veiligheid van hun woonkamer bedreigingen te uiten. Op Twitter worden ruzies uitgevochten, terwijl iedereen kan toekijken.

Tegelijkertijd biedt het ons de mogelijkheid om makkelijk en open met elkaar in contact te staan. Voor de Amerikaanse president is het zelfs de belangrijkste manier om zich in het openbaar te uiten geworden. Maar onderzoek door Italiaanse onderzoekers toont aan dat Twitter een groot nadeel heeft. Je wordt er dom van!

Niet dat de 126 miljoen Twitter gebruikers meteen bang hoeven te zijn dat hun hersencellen afsterven, want dat blijkt op geen enkele manier uit de studie die in mei 2019 door de faculteit Economie en Financiën van de Katholieke Universiteit van het Heilig Hart uit Milaan werd gepubliceerd.

Professor Gian Paolo Barbetto is de hoofdauteur van het stuk. Over het effect op de intelligentie van ons gedrag zegt hij in de Washington Post: ‘Het is best schadelijk. Ik kan niet zeggen of het door een verandering in je brein komt, maar ik kan wel zeggen dat het duidelijk iets verandert in het gedrag en prestaties’.

Grootste studie naar Twitter ooit

Volgens professor Barbetta is zijn onderzoek het grootste onderzoek ooit uitgevoerd naar het effect van Twitter op de prestaties van scholieren. Hij noemt het ook het meest rigoreuze onderzoek ook.  Bij het onderzoek werd in het studiejaar 2016-2017 data verzameld over 1500 scholieren die op 70 middelbare scholen in Italië onderwijs volgden.

De studenten die werden onderzocht kregen de opdracht om de roman ‘Wijlen Mattia Pascal’ uit 1904 van Nobelprijswinnaar Luigi Pirandello te bespreken. Dit boek bespreekt op satirische wijze onderwerpen als zelfkennis en zelfvernietiging.

De helft van de scholieren moest Twitter gebruiken om citaten te delen en hierop te reflecteren. Ook reageerden ze op elkaars gedachten, terwijl ook docenten via Twitter hun steentje bijdroegen. De andere helft volgde het traditionele, klassikale pad.

Alle scholieren werden beoordeeld op de mate waarin ze onderdelen van de roman onthielden en de mate van begrip van de tekst.

Schokkende uitkomsten

De scholieren die het boek ‘Wijlen Mattia Pascal’ via Twitter bespraken deden dit via TwLetteratura, een lesmethode die in Italië al door een groot aantal scholen werd gebruikt. Dat gaf de onderzoekers een voldoende grote groep scholieren die volgens dezelfde methode werkten. Doordat deelname verplicht was, ontstond ook geen bias –bijvoorbeeld doordat bepaalde groepen leerlingen besluiten niet mee te doen. Dat maakt de bevindingen van professor Barbetta sterker dan die van voorgaande studies. Eerdere onderzoeken worstelden met vertekende data doordat deelnemers zelfselectie toepasten. De methode TwLetteratura zorgt voor een representatiever steekproef.

De uitkomsten van de studie waren verrassend negatief. Het gebruik van Twitter verminderde de toetsscores van de scholieren met 0,25-0,40 standaardeviaties. Dat betekent dat de cijfers van scholieren die Twitter gebruikten significant lager uitvallen dan scholieren die op traditionele wijze de literatuurles volgden.

Opvallend genoeg was het effect het hoogste bij de beste leerlingen, ook de meiden, die geboren en getogen waren in Italië en dus geen taalachterstand hadden. Deze scholieren scoorden het hoogst op de instaptest aan het begin van het onderzoek.

Er gingen al stemmen op dat sociale media en blogs geen toegevoegde waarde zouden bieden in het onderwijs, omdat ze het leervermogen van scholieren en studenten niet versterken. Deze studie geeft echter aan dat de waarheid nog erger ligt. Want als de beste scholieren door Twitter de grootste terugval laten zien, dan is de conclusie dat Twitter het leervermogen schade toebrengt haast onvermijdelijk.

Professor Barbetta is terughoudend in die conclusie. Volgens hem zijn meer gegevens nodig om uiteindelijke en robuuste conclusies te kunnen trekken over de ‘mogelijk negatieve effecten’ van Twitter op het leervermogen: ‘Naarmate de data zich opstapelt, zouden we absoluut iets voorzichtiger moeten zijn in de manier waarop we social media gebruiken’, aldus de professor.

De onderzoekers hadden een heel andere uitkomst verwacht: ‘We dachten dat we een positieve interventie aan het toetsen waren’, aldus professor Barbetta. 

Twitter hult zich in stilzwijgen

Toen Twitter gevraagd werd om commentaar op de studie besloot het geen reactie te geven. Hoewel Twitter niet beweert mensen slimmer te maken, zal het onderzoeksrapport binnenkamers het nodige stof doen opwaaien. Twitter heeft zichzelf de missie opgelegd om ‘iedereen in staat te stellen om ideeën en informatie zonder obstakels te delen’. Bovendien beschrijft Twitter zichzelf bij monde van CEO Jack Dorsey als een ‘digitaal openbaar plein’, een omschrijving die van sociale en maatschappelijke ambitie getuigt. Vorig jaar zei Dorsey nog dat het bedrijf Twitter zou moeten beoordeeld naar de mate waarin het erin slaagt om ‘een systematisch kader te bouwen dat bijdraagt aan het aanmoedigen van gezond debat, gesprekken en kritisch denken’.

‘Twitter moet worden beoordeeld naar zijn vermogen om een systematisch kader te bouwen dat bijdraagt aan het aanmoedigen van gezond debat, gesprekken en kritisch denken’

Jack Dorsey, CEO Twitter

Begrijpend lezen van enorm maatschappelijk belang

De gevonden uitkomsten gaan verder dan alleen leerrendement, ook voor andere aspecten van het leven zijn de resultaten relevant. Het belang van begrijpend lezen kan niet worden overschat. Steeds meer mensen informeren zich via Twitter en Facebook over de wereld om zich heen. Ze vormen zich een mening op basis van soundbites en citaten, zonder de onderliggende documenten gelezen te hebben.

Klassiekers als “The Wealth of Nations” van Adam Smith, of “The Origin of Species” van Charles Darwin worden teruggebracht tot oneliners (‘de onzichtbare hand’ en ‘survival of the fittest’) waardoor de context en nuance van de originele manuscripten verloren gaan en de boodschap van de auteur soms wordt verdraaid. Adam Smith wordt gezien als de vader van het neo-liberale kapitalisme waarin de markt zijn werk moet doen, terwijl hij juist voorstander was van strenge regelgeving en sociale wetgeving.

Ook bij actuele zaken laten mensen zich volgens deskundigen teveel leiden door leuke citaten.

‘Zonder volledige achtergrondinformatie wordt je veel te makkelijk misleidt’ – Prof. Karen North, USC Annenberg

Twitter geen goede plek voor een diepgaand gesprek

Karen North, professor Communicatie aan USC Annenberg werkte voorheen aan wetenschaps- en technologiebeleid in Washington en bezocht daarvoor regelmatig het Witte Huis en Capitol Hill. Zij zegt in een reactie dat de uitkomsten van Barbetta weinig verrassend zijn, maar grote politieke implicaties heeft: ‘Het is hetzelfde probleem wat we (in Amerika) hebben met het niveau van het politieke debat. Mensen krijgen 280 tekens om zich te uiten en dat is te weinig. Zonder voldoende achtergrondinformatie wordt je veel te makkelijk misleid.’

Een onderzoek van kort geleden liet zien dat het overgrote deel van de Amerikaanse kiesgerechtigden helemaal niet actief is op Twitter. Het is vooral een kleine groep die zich op Twitter laat horen. Maar aangezien Twitter het favoriete kanaal van Donald J. Trump is, heeft het sociale platform een ijzersterke positie in het politieke systeem veroverd. Nu de verkiezingen van 2020 dichterbij komen en Trump het platform zal gebruiken om herkozen te worden moeten andere presidentskandidaten zich ook via Twitter laten horen.

Professor North: ‘Weet je nog dat we de discussie voerden of mensen zich wel voldoende kunnen concentreren om 280 tekens te verwerken, in plaats van 140?’, vraagt ze.

Social media als onderwijstool? Bezint eer ge begint

Het onderzoek van professor Barbetta laat zien dat social media negatieve consequenties kunnen hebben op het leerrendement. Professor North is iets genuanceerder. Volgens haar moet social media niet meteen verworpen worden als lesinstrument, zolang maar goed wordt gekeken naar de voor- en nadelen van de technologie in relatie tot de doelgroep. Natuurlijk moet Twitter niet in plaats komen van de traditionele contacturen, vooral waar het gaat om complexe materie, of het nu draait om de plot van ‘Wijlen Mattia Pascal’ (of Multatuli’s ‘Max Havelaar’) of politieke beschouwingen.

Binnenplaats van de Università Cattolica del Sacro Cuore in Milaan (Italië)

De professor ziet echter één groot probleem: ‘Als mensen een sluiproute zien, dan nemen ze hem. Alleen is dit niet een sluiproute die je naar je bestemming brengt. Deze voert je ergens anders heen’.

‘Een van de weinige dingen, ja, misschien het enige dat ik zeker wist, was dit: dat ik Mattia Pascal heette.’

Luigi Pirandello in ‘Wijlen Mattia Pascal’

Hij noemt Twitter de ‘ultieme sluiproute’ die op twee manieren bijdroeg aan de slechtere prestaties. In de eerste plaats geloofden de leerlingen ten onrechte dat ze voldoende van het boek hadden gelezen door alleen de citaten te delen.  En ten tweede had elke minuut dat op Twitter over het boek werd gesproken beter kunnen worden gebruikt om het boek zelf te lezen.

De resultaten van dit onderzoek dragen bij aan de beweging die vindt dat niet alle menselijke activiteiten gedigitaliseerd kunnen worden. Een onderzoek uit 2016 toonde al aan dat scholieren die alleen PC’s mochten gebruiken lager scoorden dan scholieren die ook pen en papier ter beschikking hadden.  

Het gebruik van social media wordt door dit soort onderzoeken kritischer bekeken dan in de beginjaren. Want het is niet eens meer de vraag of social media iets toevoegt, de vraag is of het geen schade berokkent.