De beste resultaten met een elektronische leeromgeving
De Elektronische Leeromgeving (ELO) is inmiddels in het onderwijs net zo ingeburgerd als het schoolbord en het schriftje. Maar het hebben van een platform alleen levert nog geen beter onderwijs op. Hoe haal je het maximale uit de digitale leeromgeving?
De opkomst van de elektronische leeromgeving (ELO)is natuurlijk vooral te danken aan de onstuimige opmars van het internet. Het begon er mee dat je op de schoolcomputer informatie kon opzoeken, maar het duurde niet lang voordat mensen thuis ook internetaansluitingen kregen. Inmiddels zit elke leerling op het internet. Dat brengt enorme hoeveelheden informatie binnen handbereik. Die beschikbaarheid van informatie is een zegen, maar tegelijkertijd kan het een vloek zijn. Want welke informatie klopt? Wat is waar?
Het belangrijkste doel van een elektronische leeromgeving is om leerlingen de juiste informatie voor te schotelen. Onderwijsinstellingen, van basisschool tot universiteit hebben dit voordeel omarmd. Met een ELO biedt je de student informatie die is gecontroleerd op juistheid en passend is voor zijn of haar niveau. Met een goede digitale leeromgeving kun je de nieuwe kennis gedoseerd toedienen. Dit bevordert het leerrendement, want het voorkomt dat de leerling wordt overspoeld door nieuwe informatie. De ervaring heeft ons geleerd dat een goede ELO kan bijdragen aan de mate waarin de leerling nieuwe informatie opneemt en onthoudt.
Doordat een ELO gekoppeld kan worden aan je Leerlingvolgsysteem (LVS) kan het systeem ook bovendien bijdragen aan het verhogen van de efficiëntie. Dat geeft leerkrachten meer tijd om te doen waar ze goed in zijn: les geven en begeleiden.
Waarom een elektronische leeromgeving?
Bijna elke school heeft tegenwoordig een elektronische leeromgeving. Maar stel dat je nog geen ELO hebt, waarom zou je er dan een moeten aanschaffen? Enkel en alleen omdat de rest het ook doet?
Zie je niet hoe jouw onderwijs beter kan? Dan kun je beter niet aan het implementeren van een elektronische leeromgeving beginnen.
Natuurlijk niet. Want we zijn allemaal opgegroeid met de door moeder uitgesproken zin “als Pietje van de brug springt, doe jij dat ook?” Een elektronische leeromgeving moet je alleen aanschaffen omdat het voordelen heeft.
Sturen van informatiestromen
Het eerste voordeel is natuurlijk dat een ELO je in staat stelt om de informatiestroom richting de leerling of student te beheersen. Wanneer je aan de knoppen zit, kun je precies bepalen welke groep leerlingen op welk moment toegang tot bepaalde informatie moet krijgen. Zo kun je onderwijs op maat leveren. Tegelijkertijd kun je onjuiste informatie filteren.
ELO bevordert samenwerking
Het doseren van informatie alleen is echter niet voldoende als argument, want je kunt ook ouderwets stencils uitdelen wanneer je de tijd rijp acht. De voordelen van een ELO gaan dan ook een stuk verder dan de distributie. Natuurlijk, het is goedkoper en scheelt kopieertijd. Maar een ELO is vooral gericht op het bevorderen van de samenwerking. Door ingebouwde communicatiemogelijkheden (forum, chatfunctie, polls en dergelijke) kunnen leerlingen onderling overleggen over groepsopdrachten. Natuurlijk kunnen leerlingen ook vragen stellen aan de docent. De leerkracht kan de voortgang volgen een feedback geven.
ELO’s spieken regelmatig bij social media om nieuwe features van over te nemen. Twitter, Facebook, Whatsapp, Reddit en Instagram zijn hofleverancier van ELO-functies.
ELO is een centrale bibliotheek
De elektronische leeromgeving functioneert ook als centrale informatie-opslag. Het is dé plek waar alle belangrijke informatie is opgeslagen om vervolgens altijd en overal beschikbaar te zijn. Iedereen heeft dus altijd toegang tot de meest recente informatie. Het excuus “ik kon het niet vinden” is met een ELO dan ook niet valide. Ook de smoes dat iemand een oude versie van een bestand (bijvoorbeeld een planning) had gaat niet meer op.
Boeiendere leeromgeving
Dankzij een ELO kan het onderwijs stukken boeiender worden. Voorbij zijn de saaie dagen waarin de leerkracht zijn lesje opdreunt en de leerling netjes alles noteert (of naar buiten zit te staren). Met een ELO kun je het onderwijs spannend maken, door boeiende content te leveren.
Maak het leren leuk met quizes, spelletjes en tests. Die kun je als leerkracht toevoegen, maar je kunt ook leerlingen de mogelijkheid bieden om deze zelf te maken. En wat te denken van extra content waar je door tijdgebrek niet aan toekomt? Videocolleges, TEDtalks, eBooks, podcast, webinars, relevante documentaires.
Als leerkracht zie je zó veel leuk materiaal wat je wilt delen, maar door tijdgebrek kom je er niet aan toe. Met een ELO kun je deze content wél beschikbaar maken.
ELO verlicht de werkdruk
Hoewel het inrichten van een ELO veel werk kan opleveren, levert een ELO op termijn tijdswinst op. Templates zorgen ervoor dat je heel makkelijk dezelfde content met meer klassen kunt delen, met eventueel kleine aanpassingen per groep. Ook zijn er mogelijkheden tot automatisering, zoals een mailtje dat naar leerlingen gaat die al een paar dagen niet meer op de elektronische leeromgeving zijn ingelogd. Wist je trouwens dat er zelfs elektronische leeromgevingen zijn die de voortgang van een project automatisch bijhouden en de leerling zelfstandig achter de broek kunnen zitten?
Als leerkracht zie je zó veel leuk materiaal wat je wilt delen, maar door tijdgebrek kom je er niet aan toe. Met een ELO kun je deze content wél beschikbaar maken.
Nakijkwerk makkelijker
Binnen sommige ELO’s kan een deel van het nakijkwerk worden geautomatiseerd. De resultaten worden automatisch opgeslagen. Bij een aantal systemen kunnen leerlingen zelfs gebruik maken van analytische tools om te achterhalen waar hun kracht ligt. Ook zwakke punten worden gespot, waarna het systeem gerichte verbetersuggesties kan doen.
Waarom géén elektronische leeromgeving
De elektronische leeromgeving (ELO) heeft een aantal belangrijke voordelen. De hierboven genoemde zaken kunnen, mits goed ingericht, het onderwijsproces een enorme boost geven. Maar ze kunnen ook de reden zijn voor een enorme didactische mislukking. Wanneer je in de digitale leeromgeving te weinig vrijheid en keuzemogelijkheden biedt, kunnen leerlingen afhaken. In de klas kom je er misschien (soms) nog mee weg om leerlingen te zeggen wat ze moeten doen en wanneer, maar als je dit online probeert, zetten ze simpelweg de computer uit. Je moet er dus voor zorgen dat je de digitale leeromgeving goed vult en tot een uitnodigende omgeving maakt. Doe je dit niet, dan ben je ze kwijt.
Zo was er rond de eeuwwisseling een docent op een Hogeschool die alle informatie op Blackboard zette. Hij hanteerde daarbij echter een mappenstructuur die voor de student onbegrijpelijk was. In de klas leverde dat veel conflicten op, bijvoorbeeld toen niemand doorhad dat er die dag een opdracht ingeleverd had moeten zijn. Wanneer je niet de tijd hebt (of wilt nemen) om te zorgen dat je elektronische leeromgeving een prettige plek is om te leren, kun je er beter niet aan beginnen.
Een elektronische leeromgeving vereist dat er leerkrachten zijn die de tijd willen nemen om informatie te uploaden én vinger aan de pols te houden. Alleen zo blijft de digitale leeromgeving passend bij de behoeften van de gebruikers. Dat vereist in de eerste plaats dat de leerkrachten voldoende kennis van IT en systemen hebben. Ze moeten snappen hoe de ELO in elkaar zit en wat er mogelijk is. Nieuwe functies moeten ze zichzelf meteen eigen maken, om te snappen hoe je deze kunt inzetten.
Als er geen probleem is
Wanneer je de aanschaf van een ELO overweegt, moet je goed afwegen of je de resources hebt om de voordelen van het systeem te kunnen gebruiken. Daar gaat echter nog een vraag aan vooraf: Heb je eigenlijk wel een ELO nodig?
De aanschaf van een ELO enkel en alleen omdat je ooit online hebt gelezen dat ze handig zijn biedt weinig kans op succes. Je moet helder hebben welk probleem je ermee wilt oplossen of hoe de ELO gaat bijdragen aan het onderwijsproces. Wat heb je nodig? Heb je geen probleem, of zie je niet hoe jouw onderwijs beter kan? Dan kun je beter niet aan het implementeren van een elektronische leeromgeving beginnen.
Pas als je helder hebt hoe een ELO jouw leerlingen gaat helpen kun je bij de inrichting ervan de juiste keuzes maken. Zo sluit je perfect aan op jouw leerlingen- of studentenpopulatie. De beste ELO’s zijn niet de ELO’s die passen bij “de gemiddelde leerling”. De beste ELO is afgestemd op een specifieke doelgroep.
Kortom: de keuze voor een ELO gaat niet om features (wat kan het), maar om behoeftes (wat heb ik nodig).