Webcam verplicht inschakelen voor online klas roept vragen op

- Jeroen Langendam

Je webcam verplicht inschakelen om deel te kunnen nemen aan online onderwijs? Het roept nogal wat vragen op. Toch blijkt uit onderzoek dat driekwart van de Amerikaanse leerkrachten deze regel heeft ingesteld.

Toen begin 2020 het onderwijs massaal naar platforms als Zoom en Teams verplaatst werd, duurde het niet lang voordat er discussie ontstond over het verplicht inschakelen van de webcam.

Vanuit onderwijskundig perspectief ligt het voor de hand dat de leerling in beeld moet zijn. Elkaar kunnen zien is van groot belang voor het in stand houden van de onderlinge connectie. Bovendien weet elke onderwijsprofessional dat de meeste feedback van leerlingen non-verbaal is. Snappen ze het? Vinden ze het boeiend? Zijn ze afgehaakt?

Een blik op het gezicht van de leerling en de leerkracht weet genoeg. In een (Amerikaans) onderzoek van Education Week blijkt dat 77% van de leerkrachten leerlingen verplicht hun webcam in te schakelen.

Straffen voor wie camera niet inschakelt?

Deze regel wordt gehandhaafd, bijvoorbeeld door de ouders erbij te roepen (45%), een leerling als absent te noteren (19%) of soms zelfs een lager cijfer toe te kennen voor inzet (27%). 7% van de leerkrachten zegt zelfs dat leerlingen de toegang tot de les wordt ontzegd.

Toch zijn ook leerkrachten niet ongevoelig voor het ongemak dat dit bij de leerling kan oproepen. In Nederland kwamen studenten zelfs in opstand tegen het verplicht inschakelen van de webcam tijdens examens. 42% van de Amerikaanse leerkrachten maakt uitzonderingen. Vaak is dit gebaseerd op de leeftijd van de leerling, maar ook persoonlijke omstandigheden kunnen een rol spelen.

Opvallend is dat vooral in het basisonderwijs de cameraplicht steviger wortel heeft geschoten dan in het voortgezet onderwijs.

Niet voor iedereen even gemakkelijk

Het grootste bezwaar dat onderwijsprofessionals zien tegen het verplicht inschakelen van de webcam is dat het voor leerlingen gênante situaties kan opleveren. Vooral leerlingen van kleur of leerlingen uit lagere inkomens vinden het vervelend als hun hele klas kan zien hoe ze wonen. Dit ongemak wordt versterkt als ze geen eigen plekje hebben om te leren.

Ook culturele verschillen spelen een rol, zoals de verplichting voor moslimmeisjes om in het openbaar een hoofddoekje te dragen. Ineens moet dit ook thuis.

Zwarte scholen strenger

Je zou verwachten dat cultureel diverse scholen rekening houden met deze gevoeligheden. Het onderzoek wijst echter op het tegendeel. Juist scholen met een groot percentage leerlingen van kleur blijken een strenger regime te voeren.