ICT- en social media beleid in het onderwijs
ICT en social media spelen een steeds belangrijkere rol, ook in het onderwijs. Heeft het onderwijs al een goed ICT- en social media beleid ontwikkeld? MICTIVO3, de meting door de overheid, laat een teleurstellend beeld zien.
De overheid steekt veel geld in onderwijs-ICT en wil graag weten wat het effect van die investeringen is. Daarom wordt elke vier jaar een onderzoek gehouden waarbij een groot aantal indicatoren worden gemeten. Het rapport MICTIVO 3 bevat een schat aan informatie, die helaas niet voor iedereen even toegankelijk is.
In de vorige post over MICTIVO spraken we over hardware en software in het onderwijs. In deel 2 van deze serie artikelen zoomen we in op het ICT en social media beleid van scholen.
ICT-beleid in het basisonderwijs
In algemene termen zijn directieleden in het lager onderwijs tevreden over de kwaliteit van het ICT-beleid. De gemiddelde score (op een schaal van 1 tot 6) bedraagt 4,22. Leerkrachten zijn weliswaar redelijk tevreden (3,85), maar ten opzichte van de meting in 2012 is een kleine daling zichtbaar. Het aankoopbeleid van ICT-devices levert een wat lagere (3,59) tevredenheid op, ook deze score is ten opzichte van 2012 gedaald. Opvallend is dat mannen een stuk tevredener zijn dan vrouwen.
56,2% van de leerkrachten weet niet of er in het beleidsplan iets staat over cyberpesten.
Deze tevredenheid lijkt in tegenspraak met de realiteit, want 59,4% van de scholen in het basisonderwijs blijkt geen ICT-beleidsplan te hanteren. Bij de 40,6% van de scholen die wel een ICT-beleidsplan hebben, blijkt weinig te zijn nagedacht over het gebruik van open source/software en licentiebeheer. Ook lijkt weinig aandacht te zijn gegeven aan de ICT-begroting. Wat betreft social media laten de scholen ook steken vallen, want in de meeste gevallen is niet nagedacht over portret- en auteursrecht of over hoe om te gaan met ouders die op social media niet aanwezig zijn.
Social media beleid in het basisonderwijs
Hoewel kinderen op steeds jongere leeftijd aanwezig zijn op social media, blijkt een social media beleid nog niet ingeburgerd te zijn in het basisonderwijs. Van de ondervraagde leerkrachten geeft slechts 31% een bevestigend antwoord op de vraag of de school een social media beleid hanteert.
Nog verontrustender is dat leerkrachten in het lager onderwijs niet kunnen aangeven wat er in het social media beleid is opgenomen. Slechts 35,2% van de leerkrachten weet dat er in het beleidsplan iets is opgenomen over cyberpesten, terwijl 8,6% weet dat dit niet het geval is. 56,2% van de leerkrachten moet het antwoord schuldig blijven. Als het gaat om sexting, zijn de cijfers nog ernstiger: 8% bevestigt dat dit in het beleidsplan is opgenomen, terwijl 76,5% geen idee heeft.
59,4% van de scholen in het basisonderwijs blijkt geen ICT-beleidsplan te hanteren.
Leerkrachten lijken zich vooral bewust van de gedragsregels. Zo weet 53,7% dat het beleidsplan richting geeft aan de communicatie aan derden en weet 39,5% dat er regels zijn over het eigen gedrag op social media. Ook is 38,3% zich ervan bewust dat er iets over portret- en auteursrechten is vastgelegd. Toch blijkt bij elk van deze onderwerpen dat tussen de 42,6% en 56,2% van de onderwijzers niet weet of er iets over deze onderwerpen is geregeld.
ICT-beleid in het secundair onderwijs
Ook in het secundair onderwijs is men over het algemeen tevreden over de kwaliteit van het ICT- en social media beleid. Directieleden geven een gemiddelde waardering van 4,29. Zij zijn, in vergelijk met 2012 vooral positiever over de mate waarin leerkrachten ICT gebruiken voor de les(-voorbereiding) en communicatie.
Onderwijzend personeel lijkt het met hun leidinggevenden eens te zijn, zij geven het ICT beleid en de IT-support een score van 4,15. Docenten iets minder te spreken over het aankoopbeleid, dit onderwerp scoort slechts een 3,82. Was er in het lager onderwijs een duidelijk onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke medewerkers, in het secundair onderwijs blijken mannen en vrouwen verrassend eensgezind in hun oordeel. De gemeten tevredenheidsscores zijn vergelijkbaar met de resultaten van de vorige meting in 2012.
In het secundair onderwijs heeft 56,2% van de scholen een ICT-beleidsplan, een score die een stuk hoger ligt dan in het lager onderwijs. Deze beleidsplannen hebben echter een vergelijkbare blinde vlek als die welke in het basisonderwijs bestaan. Ook in het secundair onderwijs is amper nagedacht over de omgang met ouders die minder toegang tot ICT hebben (44,7% van de beleidsplannen) of over het gebruik van open source software (30,9% van de beleidsplannen). Over het portret- en auteursrecht is in 46,8% van de beleidsplannen iets opgenomen.
Inhoud beleidsplan onbekend
Net als in het basisonderwijs blijken leerkrachten in het secundair onderwijs bij veel componenten niet te weten of dit in het beleidsplan is opgenomen. Vaak gaat dit over technische onderwerpen: 80,2% weet niet of er iets is vastgelegd over social media, 77,4% weet niet of er iets over een ICT-begroting is vastgelegd en 67,9% is onzeker of er iets over cybersecurity is afgesproken.
Ernstiger is dat ook over onderwerpen waar een leerkracht direct mee te maken kan krijgen onduidelijkheid bestaat. 71% van de leerkrachten weet niet of het beleidsplan iets zegt over portret- en auteursrechten. Ook moet 64,2% van de leerkrachten het antwoord schuldig blijven op de vraag of er in het beleidsplan iets staat over de verwachtingen rondom het educatief ICT-gebruik.
Social media beleid in het secundair onderwijs
In het secundair onderwijs is men zich meer bewust van het belang van social media in het leven van de leerlingen. Iets meer dan de helft van de scholen (53,6%) heeft een beleidsplan met betrekking tot social media. De scholen lijken zich vooral bewust van de impact van cyberpesten, dit onderwerp komt terug in 82,4$ van de social media beleidsplannen. Ook de communicatie met derden (81,7%) en de omgang met portret- en auteursrechten (72,8%) is in het grootste deel van de beleidsplannen opgenomen.
Aan het gebruik van social media door leerkrachten is in 56,3% van de social media beleidsplannen aandacht besteedt. Het onderwerp ‘Sexting’ is hekkensluiter, dit onderwerp wordt in slechts 48,1% van de social media beleidsplannen besproken.
Verdere stappen nodig
Uit de cijfers van MICTIVO blijken directies en leerkrachten in zowel het lager als het secundair onderwijs een positief beeld te hebben van het eigen ICT- en social media beleid. In het basisonderwijs is echter enige reden tot zorg, aangezien de tevredenheid over het ICT-beleid onder leerkrachten lijkt af te nemen.
Ondanks de hoge tevredenheid blijkt minder dan de helft van de scholen in het basisonderwijs een integraal beleidsplan te hebben voor ICT en Social media. In het secundair onderwijs zijn de cijfers iets positiever, hoewel ook bijna de helft van de scholen geen beleidsplan heeft.
Daar waar een beleidsplan wel aanwezig is, lijkt dit vooral op MT-niveau gebruikt te worden. Leerkrachten blijken in veel gevallen niet te weten welke onderdelen wel en niet in het ICT-beleidsplan zijn opgenomen.
Ook op het gebied van social media moeten stappen worden gezet. Dit geldt zowel voor het basis- als voor het secundair onderwijs. Social media speelt een centrale rol in het leven van kinderen, maar veel scholen lijken zich nog niet te realiseren dat dit ook van de onderwijssector het een en ander vergt.
Voor scholen in het basisonderwijs en het secundair onderwijs is nog werk aan de winkel.