Verplicht de webcam aan: ja of nee?

- Jeroen Langendam

Is het slim om leerlingen te verplichten om de webcam tijdens een online les in te schakelen, of juist niet? We zetten enkele pro en contra op een rijtje.

Bij het geven van online lessen is het makkelijk om aan te nemen dat de webcam “natuurlijk” aan staat. Dat is echter helemaal niet vanzelfsprekend. Sommige leerlingen en studenten hebben hier bezwaar tegen. Wat zijn de redenen om leerlingen wel of niet de verplichting hun webcam in te schakelen tijdens een Zoom-meeting of Teams-sessie?

Waarom een webcam-verplichting wel een goed idee is

Het verplicht inschakelen van de webcam maakt dat je elkaar tijdens de les kunt zien. Dit is positief want:

  • Het helpt om een band in stand te houden
  • Het creëert sociale controle en een gemeenschap
  • Zichtbaarheid vergroot daadwerkelijke deelname aan de les
  • Online les met webcams aan komt het dichtste bij klassikaal onderwijs
  • Wanneer je de gezichten ziet, is het makkelijker elkaar persoonlijk aan te spreken
  • Doordat elke deelnemer aan de les alle anderen kan zien wordt een eventueel gevoel van machtsverschil doorbroken

Redenen om de webcam toch maar niet verplicht te stellen

Een webcam-verplichting heeft niet alleen voordelen. Er zijn een aantal bedenkingen mogelijk:

  • Niet elke leerling of student heeft dezelfde technologie ter beschikking. Snel internet, een moderne laptop, of zelfs maar het bezit van een webcam is niet voor iedereen vanzelfstprekend
  • Het verplicht inschakelen van een webcam kan voelen als een inbreuk op de privacy, omdat je de hele tijd in beeld MOET zijn
  • Niet elke leerling vindt het prettig dat zijn of haar kamer of woonsituatie in beeld komt.
  • Sommige leerlingen zijn cameraschuw. Ze worden onzeker van de webcam
  • Het kan mentaal uitputtend zijn om de hele tijd al die gezichten in beeld te hebben
  • Leerlingen kunnen bang zijn dat opnames ergens worden opgeslagen

Aan of uit? Hoe maak je de juiste afweging?

Het afwegen van de voor- en nadelen van een ingeschakelde webcam kan lastig zijn. Het is slim om vooraf duidelijk te maken wat de verwachtingen zijn rondom het inschakelen van de webcam. Zorg dat leerlingen snappen waarom je dit van hen vraagt. 

Door gedragsregels af te spreken die gelden tijdens een online les kun je het gebruik van de webcam reguleren. Je kunt bijvoorbeeld afspreken dat een leerling alleen een vraag mag stellen als de camera aan staat. Wil de leerling dit niet? Verwijs ze dan door naar de chat.

Zet niet alleen in op klassikale bijeenkomsten, maar zorg ook voor 1-op-1 videogesprekken met leerlingen. Moedig hen aan om “mee te doen” met de webcam, maar stel het niet verplicht.

Hou er rekening mee dat de bezwaren die leerlingen kunnen noemen legitiem kunnen zijn. Bespreek deze bezwaren met elke individuele leerling en maak eventueel persoonlijke afspraken. Het belangrijkste is dat de leerling zich veilig voelt, want alleen in een veilige omgeving kan een leerling leren.