Corona en het Hoger Onderwijs

- Jeroen Langendam

De Corona-pandemie heeft enorme gevolgen in de samenleving. Ook in het onderwijs. We maakten een rondgang langs Vlaamse hogescholen om te zien hoe deze technologie inzetten om het onderwijs te laten doorgaan.

Corona heeft grote gevolgen in het onderwijs. Alle open dagen die dit weekend georganiseerd werden zijn inmiddels geannuleerd. Ook worden op bijna alle scholen de lessen geschorst. De meeste scholen stellen de gevolgen hiervan op te vangen door onderwijs op afstand mogelijk te maken. Opvallend is dat de meeste scholen hier moeite mee lijken te hebben.

Infodagen

Naar aanleiding van de adviezen van de overheid hebben alle scholen hun open dagen afgezegd. Alle scholen? Nee, de Karel de Grote (KdG) Hogeschool toont hier haar innovatieve zijde.

Het Karel de Grote kiest er voor om haar open dag wél te laten doorgaan. Maar dan volledig online. Tijdens de online infodag krijgen aankomende studenten “gewoon” een rondleiding, kun je lessen volgen, informatie krijgen en met docenten chatten.

Onderwijs

Alle scholen sluiten de deuren voor studenten. Sommige zijn hier op 12 maart al mee begonnen, maar de meeste hogescholen gaan vrijdag 13 maart voor het eerst dicht. Ook maandag 16 maart ligt het onderwijs in de Vlaamse hogescholen stil, bij een enkeling zelfs nog op dinsdag. Een aantal hogescholen hebben besloten technologie in te zetten om het onderwijs toch door te laten gaan.

AP Antwerpen

Bij de AP Antwerpen werken medewerkers aan een plan om het onderwijs meer “contactluw” vorm te geven. Het is nog onduidelijk hoe dit eruit zal zien. Wel heeft de hogeschool alle evenementen, open dagen en excursies geannuleerd. De maatregelen gelden in beginsel tot eind april, met een evaluatiemoment op 31 maart.

Thomas More Hogeschool

Bij de Thomas More Hogeschool neemt men de verantwoordelijkheid serieus. Als een van de eerste scholen maakte deze instelling al op 11 maart bekend de lessen vanaf 12 maart te schorsen.

Vanaf 16 maart vervallen lessen die niet per sé noodzakelijk. Docenten worden geacht vanuit thuis te werken en van daaruit ondersteuning aan studenten te bieden. Dit gebeurt via de reeds aanwezige kanalen, zoals de elektronische leeromgeving, maar uiteraard zijn ook mail en telefoon onmisbaar.

Howest

De Howest heeft de maatregelen vanwege het coronavirus op vrijdag 13 maart alle lessen geschorst. Vanaf maandag 16 maart worden alleen onderwijsactiviteiten ondernomen via afstandsonderwijs en via digitale lesvormen. Het bestaande rooster geldt daarbij zoveel mogelijk als basis. Examens en dergelijke gaan gewoon door, net als stages.

UCLL

De Hogeschool UCLL kiest voor een low-tech aanpak in reactie op de corona pandemie. Examens gaan gewoon door, maar de lessen tot en met maandag 16 maart zijn geschorst. Daarna worden onderwijsactiviteiten voor groepen groter dan 30 studenten in ieder geval tot de Paasvakantie vervangen door individueel begeleide studie opdrachten. Hoe docenten deze extra werkdruk moeten opvangen is onduidelijk.

Marc Vandewalle heeft bekendgemaakt dat afstandsonderwijs voor zijn instelling minder evident is, want “UCLL richt professioneel onderwijs in”. Maar, zo vervolgt hij: “De aard van ons onderwijs betekent echter ook dat de meeste van onze onderwijsactiviteiten sowieso in kleine lesgroepen georganiseerd worden. Onze docenten passen bovendien individuele begeleiding standaard toe.”

Wel moedigt UCLL telewerk aan, zonder aan te geven hoe dit vormgegeven moet worden.

Mondkapje ter bescherming tegen Corona
Afb: Shutterstock

KU Leuven

Behalve UCLL is Leuven ook de thuisbasis van de KU Leuven. Deze universiteit is duidelijk: de universiteit is enkel geopend voor fysiek onderzoek. Onderwijs verloopt alleen via digitale kanalen, zoals Toledo. Ongeacht lesvorm of groepsgrootte zijn alle lessen geschrapt.

Pxl

Hogeschool Pxl uit Hasselt heeft vooralsnog geen mededelingen gedaan over de reactie op corona. De meest recente mededeling rondom Corona is van 2 maart 2020, waarin de school benadrukt dat je gewoon naar de colleges moet komen. Wel worden de zeepdispensers in de toiletruimtes wat vaker gevuld.

We denken dat Corona een boost zal geven aan het afstandsonderwijs in het algemeen”.

Frank Devos, Hogeschool Vives

Erasmus Hogeschool

Ook de Erasmus Hogeschool bevordert thuiswerken en stelt maximaal in te zetten op afstandsleren. Hoe dit er precies uitziet, is vooralsnog niet uitgewerkt.

Odisee

Odisee volgt een vergelijkbare route. De school wil volledig digitaal lesgeven vanaf 17 maart. Tot die tijd wil de school zich hierop voorbereiden.

Hogere Zeevaartschool

Het onderwijs aan de Hogere Zeevaartschool in Antwerpen leent zich vanwege de aard van het werk minder voor afstandsonderwijs. Het onderwijs op deze instelling maakt namelijk veel meer gebruik van technologie dan de meeste andere instellingen.

Zo heeft de HZA verschillende laboratoria, lifeboats en simulatoren om hun studenten voor te bereiden op hun toekomstige werk. Bij deze school blijkt de technologie dus juist een beperkende factor in de mogelijkheid voor onderwijs op afstand.

LUCA School of Arts

Is het voor toekomstige zeelieden al moeilijk het vak “op afstand” te leren, voor studenten aan de LUCA School of Arts is het nagenoeg onmogelijk om lessen op afstand te volgen. Immers, in de kunsten is eenheidsworst het schrikbeeld, waardoor automatiseren lastiger wordt. Hier is het dus een kwestie van kantoormedewerkers die thuiswerken, terwijl op school iedereen geacht wordt enige afstand van elkaar te houden.

Corona casestudy: Vives als voorbeeld

Een uitzondering in het Vlaams Hoger Onderwijs lijkt VIVES te zijn, deze school zet al jaren sterk in op afstandsonderwijs. Frank Devos van VIVES : “We organiseren al 25 jaar afstandsonderwijs en zijn met 2500 studenten (over 35 afstudeerrichtingen) marktleider in Vlaanderen.”

Daarnaast geeft VIVES ook klassiek campus-onderwijs. Dat betekent dat ook deze school dezelfde maatregelen neemt als andere Hogescholen, al is bij hen de oplossing om het onderwijs doorgang te laten vinden al veel meer uitgewerkt. Devos: “We hebben het voordeel dat we vertrouwd zijn met systemen.”

Zo heeft de school een eigen leerplatform ontwikkeld, genaamd Toledo, dat perfect is toegesneden op de wensen en behoeftes van de eigen studenten en leerkrachten. Dankzij de gebruikelijke technologie voor webinars biedt dit voldoende instrumenten om colleges op afstand te kunnen geven, waarbij real-time interactie tussen studenten en docenten mogelijk is. Een slimme inzet van email, skype en social media maakt het rijtje compleet.

“We hebben het voordeel dat we vertrouwd zijn met systemen.”

Frank Devos, VIVES Hogeschool

Praktijklessen en onderwijs in laboratoria gaat, wanneer noodzakelijk, wel gewoon door. Hierbij neemt de school veiligheidsmaatregelen, waarbij het verplicht houden van afstand de meest voor de hand liggende is.

Digitale examens

De voorsprong van VIVES levert ook voordelen op bij examens. De meeste Hogescholen zijn naarstig op zoek naar manieren om examens in kleinere groepen te laten plaatsvinden, maar bij VIVES is het uitvoeren van online examens al jaren gebruikelijk. Daardoor kan de student gewoon thuis examen doen.

VIVES werkt samen met het Nederlandse bedrijf Proctor Exam om hiervoor de benodigde technologische infrastructuur op te zetten. Dit behelst onder meer een drietal camera’s die de student bij het maken van het examen de hele tijd (live) filmen. “Een van de camera’s houdt de ruimte in de gaten, een ander het gezicht van de student en we hebben een camera op het scherm. Zo is fraude praktisch onmogelijk”, vertelt Devos.

Bron: YouTube/VIVES Hogeschool

Studenten moeten vaak even wennen aan deze manier van examen doen. Devos: “We stellen vast dat studenten vaak wat argwaan, maar als ze eenmaal gewend zijn, willen ze niet anders”. Ook de extra kosten (18 euro per afgenomen examen) zijn voor de afstandsstudenten geen probleem: “Onze studenten vinden dat vaak geen probleem. Ze kunnen hun examen doen in hun eigen luxe omgeving en ze besparen zich ook nog de kosten van de verplaatsing”.

Omdat niet alle onderwijsprofessionals bij VIVES gebruik maken van online examens heeft de Hogeschool vijftien onderwijstechnologen ingezet om alle examens geschikt te maken voor online afname. VIVES verwacht dat deze operatie woensdag afgerond is, waarna alle studenten hun examens kunnen doen, en studievertraging wordt voorkomen.

Veel ambitie

De conclusie uit de uitgevoerde inventarisatieronde langs Vlaamse Hogescholen is duidelijk: (bijna) alle hogescholen willen vanwege het Corona-virus extra inzetten op onderwijs op afstand, maar hebben tijd nodig om zich hierop voor te bereiden. Daaruit zou je kunnen afleiden dat het gebruik van IT in het Hoger Onderwijs, ondanks alle ambitieuze plannen, nog niet overal in het primaire proces is doorgedrongen. Maar mogelijk gaat dat veranderen.

Zoals Devos van VIVES zegt: “Wij zijn al jaren bezig met deze ontwikkelen en zien afstandsleren echt als de toekomst, ook voor ‘een leven lang leren’ . We denken dat Corona een boost zal geven aan het afstandsonderwijs in het algemeen”.