Zoom-fatigue overwinnen: praktische tips

- Jeroen Langendam

Onderzoekers van Stanford University geven wetenschappelijk onderbouwde tips om uitputting door teveel Zoom-meetings (Zoom-fatigue) tegen te gaan.

In 2020 stapten we massaal over op digitaal werken. Zowel in het bedrijfsleven als in het onderwijs leek het leven plots in science-fiction te veranderen. Videomeetings bestonden al langer, maar nooit eerder kregen deze een zo grote rol in het dagelijks leven. Maar waar de technologie in science-fiction alleen maar voordelen heeft, blijkt in de praktijk dat teveel meetings in Zoom erg uitputtend kunnen zijn. Een team wetenschappers van de Stanford University deed onderzoek naar het fenomeen Zoom-fatigue. Ze ontdekten een aantal oorzaken, daarover ging een eerder artikel.

Weten wat een probleem als Zoom-fatigue veroorzaakt is slechts de eerste stap. Gelukkig ontdekten de onderzoekers ook een aantal manieren om Zoom-fatigue te overwinnen.

Zet de camera uit

Een van de gevonden oorzaken van Zoom-fatigue is het feit dat je continue “in beeld” bent. Hierdoor voel je jezelf de hele tijd bekeken, wat tot een stressreactie in het brein kan leiden.

 De oplossing is simpel, maar zal voor veel leerkrachten wat moeite kosten: zet de camera uit. Maar bovenal: vertrouw je leerlingen en doe niet moeilijk als zij de camera uitzetten als het niet echt nodig is dat ze in beeld zijn.

Maak duidelijke afspraken over momenten dat de camera verplicht aan staat, maar gun je leerlingen de rust even niet in beeld te zijn.

Maak minder gebruik van de video feed

De tweede reden waarom Zoom-fatigue optreedt is de videofeed. Wie de hele tijd naar een scherm kijkt met daarop een groot aantal gezichten wordt al snel moe. De oplossing: niet naar de video feed kijken. Minimaliseer Zoom (of welke tool voor videoconferencing je ook gebruikt). Het is niet nodig om de hele tijd naar scherm of camera te kijken om te kunnen luisteren naar de les.

Laat de leerling weten dat het ok is om niet de hele tijd naar het scherm te kijken. Geef wel duidelijk aan wanneer je een belangrijke uitleg of presentatie toont, zodat je leerlingen het beeld weer kunnen inschakelen. Bestaat het risico dat ze iets anders op de pc gaan doen? Absoluut. Maar dat risico moet je misschien nemen om te voorkomen dat je klas collectief op een burn-out afstevent.

Bestrijdt Zoom-fatigue met lichaamsbeweging

Ook een tekort aan lichaamsbeweging draagt bij aan het ontstaan van Zoom-fatigue. Stimuleer je klas daarom om af en toe te bewegen. Dit is niet helemaal nieuw, want in het fysieke klaslokaal nam het gebruik van “energizers” al toe. Door af en toe wat lichaamsbeweging te veroorzaken worden leerlingen weer scherper.

Doe dit ook in je digitale lessen. In plaats van de hele tijd aan je bureau te zitten, kun je een werkomgeving creëren waarin j e heen en weer kunt lopen. Door je camera iets verder weg te zetten vergroot je de ruimte die in beeld komt en met een (draadloos) toetsenbord neemt je bewegingsvrijheid toe.

Kijk niet raar op als je leerlingen je voorbeeld volgen. Sterker nog: stimuleer vormen van beweging die het leerproces bevorderen.

Zorg voor een gezond lichaam

Zoom-fatigue lijkt op het eerste gezicht een mentale uitdaging. Er blijkt echter ook een fysieke component een rol te spelen. De uitspraak: “Van teveel tv kijken krijg je vierkante oogjes” zal velen niet onbekend zijn. Er zit een kern van waarheid in. Al dat scherm-werk vergt nogal wat van de ogen en het lichaam.

Zorg daarom goed voor je lichaam. Minimaliseer schitteringen, zorg dat je monitor goed (ergonomisch) is geplaatst en blijf niet de hele dag zitten. Sta regelmatig op voor een klein loopje, al is het maar om koffie te zetten en kijk af en toe in de verte om je ogen te ontspannen.

Ook hier kun je de klas helpen. Vraag jongere leerlingen hun ogen te sluiten en zich iets voor te stellen wat te maken heeft met je les. Bij al wat oudere leerlingen kun je gezamenlijke oefeningen uitvoeren om de ogen te ontspannen of het lichaam te stretchen.

De strijd tegen Zoom-fatigue is een praktische strijd

Zoals je merkt zijn de tips van het Stanford-team erg praktisch en makkelijk in de praktijk te brengen. Hoewel sommige tips een andere manier van denken vereisen (en vooral veel vertrouwen in de leerling) zijn ze redelijk intuïtief. Dankzij het werk van het Stanford Virtual Human Interaction Lab weten we inmiddels zeker: dit helpt echt tegen Zoom-fatigue.