“Geef vertrouwen, autonomie, tijd en ruimte aan (startende) leerkrachten”

- David Van Waeyenberghe

De jaarlijkse Sett-beurs voor modern en innovatief leren trapte woensdag af met een debat rond de toekomst van leerkrachten. Ook al kon het panelgesprek niet bepaald rekenen op veel belangstelling, de sprekers schetsten wel een duidelijk beeld van de toekomstige leerkracht en schoolomgeving.

Moderator Brigitte Vermeersch (VRT) viel meteen met de deur in huis. “Hoe kunnen we goede leerkrachten gemotiveerd houden want zij zijn tenslotte toekomstmakers.” Die vraag komt niet uit de lucht gevallen. Heel wat scholen zien leerkrachten afhaken of vinden moeilijk geschikte kandidaten voor een vacature. Panelleden Greet Decin (UCLL), onderwijsambassadeur Evi Geysels, Bart Jonckers (Alberreke Antwerpen), Hans van Gelder (GO! De Nova Kessel-Lo) en Sherisse Vermeulen (Lyceum Linkeroever) wogen de verwachtingen en realiteit tegenover elkaar af.

Geef vertrouwen

“Leerkrachten zijn professionals en zo moeten ze bekeken én behandeld worden”, valt Bart Jonckers met de deur in huis. Negentig procent van hen zijn hoogopgeleid, behandel hen op die manier zonder ze te bepamperen. We moeten hen het vertrouwen geven dat ze verdienen. Ik verwacht van mijn leerkrachten een hoge betrokkenheid en de bekwaamheid om levenslang te leren.”

“Er schort veel aan de appreciatie”, vindt Sherisse Vermeulen. “Leerkrachten worden vaak niet erkend en daar spelen twee zaken in mee. Ten eerste denkt iedereen te weten hoe leerkrachten zijn. Daarnaast is het onderwijs in mijn ogen te ver gegaan in het betrekken van ouders. Ineens lijken zij heel veel in de pap te brokken en gaan ze vaak richtingen bepalen. Door dergelijke zaken worden leerkrachten niet voldoende erkend in hun professionaliteit.”

Neem schrik weg

Hans Van Gelder ziet vooral bange leerkrachten. “Ze hebben schrik gekregen door verschillende factoren waardoor ze onder druk komen. Schrik van ouders, van leerlingen (en ja, daar speelt een mulitcultureel aspect in mee), van elke structuur boven hun hoofd. Leerkrachten die geëngageerd starten, krijgen snel het gevoel ‘mag ik wel vrij denken’. En dat moeten we absoluut vermijden door de leerkracht te beschermen.”

“Om die schrik weg te nemen geloof ik in een gezamenlijk verhaal van poortwachterschap”, gaat Bart Jonckers verder. Het respect naar leerkrachten is noodzakelijk en werkt in twee richtingen. De ouder zelf moet ook respect hebben. De overgrote meerderheid heeft dat respect. Een minderheid heeft dat niet en verslindt energie. Daar moeten we als directie mee leren omgaan en professioneel behandelen. Een directeur moet beschermen en voor een stuk de invloeden verjagen.”

Onderwijsambassadeur Evi Geysels ziet de schrik-trend ook terugkomen. “We horen regelmatig dat directeurs geen straf durven geven. De luxe is ontstaan dat externen zich moeien met hoe een leerkracht werkt. Onze maatschappij moet het vertrouwen teruggeven aan de leerkracht, met het kind als belangrijkste aspect. Ik moei mij ook niet hoe een barman zijn café runt. Iedereen moet achter de leerkracht staan. ‘Tous ensemble’, zoals in het voetbal. En dat vertrouwen moet ook worden getoond.”

lees ook

Minister Ben Weyts: ‘ICT-coördinatoren zijn de Messi en Neymar van de school’

Durven detoxen

Veel scholen vinden moeilijk leerkrachten en vaak staan directeurs niet helemaal achter hun aanwerving. Die mentaliteit moet volgens Hans Van Gelder veranderen. “We moeten durven een detox doen. Ik zou iedereen een knuffel willen gegeven maar tegelijk de macht hebben om de mindere krachten er uit te gooien. Detoxen is kijken naar de toekomst en tegen een persoon durven zeggen ‘dit is niets voor jou’.”

“Elke school moet goed nadenken over het selectie- en wervingsbeleid. Een directeur moet sterk genoeg staan om niet zomaar voor de eerste de beste te kiezen. Anderzijds, wanneer er een match is met een kandidaat dan moet die voldoende opleiding, ondersteuning en tijd krijgen om mee te gaan in het verhaal van de school. En met tijd bedoel ik minstens een jaar krijgen om zich in te werken. Die visie moet duidelijk gemaakt worden aan de leerkracht en heel het team.”

Benut de skills

Een startende leerkracht, of die van de schoolbanken komt of een zij-instromer is, wordt vaak voor de leeuwen gegooid. Dat gevoel moet volgens het panel verdwijnen. “Dat kan door de opleidingen langer te maken en studenten een langere stage te laten lopen in een school”, zegt Greet Decin (UCLL). Ook Hans Van Gelder is die mening  toebedeeld. “We moeten het ‘startende’ eruit halen en ervoor zorgen dat de beginnende leerkracht als volwaardige professional wordt aanzien. Van daaruit moet die persoon de tijd krijgen om zich in te werken.”

Directeur Bart Jonckers ziet een belangrijke taak voor directeurs. “Benut de skills van nieuwe leerkrachten. Velen onder hen hebben een stevige ICT-basis en kunnen zo een extra meerwaarde zijn voor de school. Het mag niet de bedoeling zijn om hen uit te persen, integendeel. Een juiste balans vinden zorgt voor een verhoogde onderwijskwaliteit. Daarom is het ook zo belangrijke om een juiste match te vinden tussen de school en de kandidaat-leerkracht.”

Gebarsten pijplijn

Allemaal goed en wel, maar veel vacatures blijven open staan waardoor scholen vaak beroep moeten doen op andere oplossingen. Het woord ‘babysitten’ viel enkele keren tijdens het debat. “De pijplijn wat selectie betreft is gebroken”, merkt Sherisse Vermeulen. De realiteit is dat je als school soms moet pakken wat je kan en een strenge selectie is niet aan de orde. Zeker wanneer je als school te kampen hebt met veel lerarenuitval tijdens het schooljaar.”

“Babysitten is geen oplossing, en al zeker niet op lange termijn”, weet Greet Decin. “Misschien moet je als school durven om de crisis groter te laten worden zodat iedereen weet hoe belangrijk leerkrachten zijn. Ik moedig directeurs aan om enkel die mensen te selecteren die ze echt nodig hebben.”

Volgens Bart Jonckers moet de pijplijn worden hersteld en kan dat door als school de juiste klemtonen te leggen. “Er is een verschillen tussen de kerntaken en bijzaken van een leerkracht. De focus moet liggen op de kerntaak. Wanneer er een probleem is met personeel, dan moet de school durven om sommige dingen, randzaken, op pauze te zetten. Als directeur moet je op dat moment jouw team in bescherming nemen.”

lees ook

Digitaal onderwijscafé op donderdag 16 maart

Perceptie van de leerkracht

Hoe kan het beroep van leerkracht weer aantrekkelijk worden? Door de perceptie ervan te veranderen, zo blijkt. “Al te vaak komen scholen of leerkrachten negatief in het nieuwsaldus enkele panelleden. “Ouders lezen, soms graag, die negatieve berichten en dat speelt een rol. Dat beeld moet veranderen en daar spelen de leerkrachten zelf ook een rol in. In wezen zijn we allemaal onderwijsambassadeurs, zeker wanneer we buiten school over de job praten.”

Evi Geysels hoopt op positieve signalen vanuit de leerkrachten. “Een open brief van een leerkracht, vol positief nieuws over het metier, dat zou ons een pak helpen. Maar dat positief gevoel kan alleen maar door de juiste opleiding te geven, de leerkracht te zien als een professional en hem/haar zo ook te behandelen”, besluit de onderwijsambassadeur.