Sharenting: ligt hier een rol voor scholen?
(Jonge) ouders delen vaak vol trots de foto’s van hun kinderen op social media. Of ze delen andere informatie. Dit is niet per sé goed voor het kind. Zouden scholen hier een rol moeten pakken?
Op Social Media wordt veel gedeeld. Ouders delen vaak foto’s van hun kinderen online. Of ze praten in Facebookgroepen over dingen waar ze in de opvoeding tegenaan lopen. Daarbij delen ze privé informatie van hun kinderen met de buitenwereld. Ze denken daarbij vaak dat dit geen probleem is, maar hoe vervelend is het voor een kind dat net in de puberteit is om te worden geconfronteerd met zijn of haar zindelijkheidsproblemen op zevenjarige leeftijd? En is het wel een goed idee om die leuke foto’s van je kind dat bloot in de branding speelt online te delen?
Er is inmiddels een woord ontstaan voor het fenomeen dat ouders persoonlijke informatie van hun kind delen: sharenting. Dit wordt is samengesteld uit “sharing” en “parenting”. Bij sharentin kan het gaan om tekst, foto’s of video’s. Soms is het met instemming van het kind, soms weten de kinderen van niets. Bij jonge kinderen zal dat laatste standaard het geval zijn. Maar ook oudere kinderen kunnen niet altijd volledig inschatten wat de gevolgen zijn als iets online wordt geplaatst.
Het voelt zo natuurlijk
Voor ouders voelt sharenting meestal heel natuurlijk. Natuurlijk toen je vol trots de foto’s van je kinderen online. Verjaardagsfeestjes, kerstvieringen en dergelijke wil je delen met anderen. Dat is voor ouders heel normaal. Maar volgens Brits onderzoek gaat dit wel héél ver. De gemiddelde ouder heeft al 1.498 kinderfoto’s geplaatst nog voordat hun kind de vijfde verjaardag heeft gevierd!
Dat zorgt voor een spanningsveld. Want ouders hebben twee petten op, namelijk die van ouder als persoon en als ouder in de rol van belangenbehartiger. Kinderen hebben soms een ander belang dan de ouder. Het belang van de privacy van het kind is online enorm, want zoals iedereen weet: “Het Internet vergeet nooit iets”. Wanneer iets eenmaal online is gedeeld, zal het nooit helemaal verwijderd. Sommige deskundigen verwijzen er zelfs naar als “digitale tattouages”. Toen je het liet zetten, leek het een goed idee…maar je krijgt er later spijt van.
Privacybelang kind steeds zichtbaarder
De afgelopen jaren is het effect van social media op de privacy steeds zichtbaarder geworden. Daardoor is er ook veel meer aandacht gekomen voor de privacy van het kind. De New York Times gaat zelfs zo ver te schrijven dat Sharenting een veel groter probleem is dan ongepaste content of ongebreidelde tijd online.
De gemiddelde ouder heeft al 1.498 kinderfoto’s geplaatst nog voordat hun kind de vijfde verjaardag heeft gevierd!
Het probleem is niet beperkt tot het feit dat foto’s altijd en overal zichtbaar zijn (en blijven), maar ook dat foto’s misbruikt kunnen worden. Neem de foto’s van kinderen die naakt aan het strand spelen. Hoe onschuldig deze foto’s ook zijn, ze duiken al snel op in kinderporno verzamelingen.
Vinden kinderen Sharenting een probleem?
In EU Kids Online 2020 werd onderzocht in hoeverre kinderen(van 12-16 jaar oud) sharenting een probleem vinden. Hadden kinderen hun ouders gevraagd om iets offline te halen? Waren ze boos dat hun ouders iets gedeeld hadden? Krijgen kinderen nare reacties te verduren omdat hun ouders iets delen?
De minderheid van de kinderen geeft aan dat hun ouders ongevraagd dingen online delen (Noorwegen scoort hier met 36% het hoogst). Het aantal kinderen dat hun ouders vroeg iets te verwijderen is in Roemenië (29%) het hoogst. In hetzelfde land had 22% te maken met nare reacties. Over België waren helaas geen gespecificeerde cijfers beschikbaar.
Het is natuurlijk de vraag wat die percentages zeggen. Vragen kinderen in slechts 22% om iets te verwijderen omdat ouders een goede inschatting maken, of komt het niet bij hen op om dit bij hun ouders ter discussie te stellen? Wéten kinderen wat er gedeeld wordt?
Sharenting problematisch op langere termijn
Of is het bewustzijn van de gevolgen van sharenting nog zo laag, dat zowel ouders als kinderen het probleem niet zien (behalve in Roemenië)? Iets dat gedeeld wordt nadat het met de kinderen overlegd is, komt niet in deze cijfers naar voren, terwijl het wel (op termijn) problematisch kan blijken.
In die zin is opvallend dat de onderzoekers ontdekten dat kinderen die op jonge leeftijd toestemming gaven om iets te delen daar vaak op latere leeftijd op terugkomen. Met een groeiend bewustzijn van privacy blijken kinderen steeds minder happig op sharenting. Vaak vragen ze om dingen met terugwerkende kracht te verwijderen.
Bewustwordings campagne noodzakelijk
Hoezeer het ook is toe te juichen dat kinderen hun eigen privacy beschermen, het blijft de taak van de ouder om voorzichtig af te wegen of content schadelijk zou kunnen zijn, nu en in de toekomst. De onderzoekers merken op dat ouders daar onvoldoende voor zijn toegerust: “Het is waarschijnlijk dat in ieder geval een deel van de ouders zich er niet van bewust is dat sharenting voor hun kinderen zelfs gevaarlijk kan zijn. Een publiekscampagne om het bewustzijn bij ouders over dit potentieel schadelijke aspect van sharenting te verhogen moet in overweging worden genomen.” (Rapport EU KIDS Online, p.125).
Idealiter zou een dergelijke campagne landelijk worden uitgevoerd. Maar scholen kunnen hierin ook een rol spelen. Door lessen mediawijsheid te verzorgen, geef je kinderen handvatten om het gesprek met ouders aan te gaan. Laat de lessen voorafgaan door voorlichting aan de ouders, bijvoorbeeld via een Sharenting informatie-avond en door het onderwerp regelmatig in nieuwsbrieven en dergelijke aan de orde te stellen. Zo vergroot je niet alleen het bewustzijn van de kinderen, maar ook van de ouders en draag je maximaal bij aan het bestrijden van problematisch sharenting.