Wat betekent 5G voor het onderwijs?

- Jeroen Langendam

5G belooft 20x sneller mobiel internet en stabielere verbindingen. Maar langzaam ontstaat er ook weerstand tegen. Wat betekent 5G voor het onderwijs?

Mobiel internet is enorm handig en heeft het onderwijs nieuwe mogelijkheden geboden. Dankzij mobiele telefoons kun je klassikaal diagnostische en interactieve toetsen afnemen met Kahoot, of vragen verzamelen via Answergarden. Toch is er één reden die de online interactiviteit in de weg staat: de snelheid en betrouwbaarheid van mobiel internet via het 4G netwerk.

5G: Sneller, beter, betrouwbaarder

De vijfde generatie mobiel internet, bekend als 5G, zou hiervoor een oplossing moeten bieden. 5G is tot wel 20 keer sneller dan de snelste 4G verbinding, biedt meer bandbreedte én is stabieler en dus betrouwbaarder.

5G maakt het volgen van een HD livestream veel makkelijker en games worden veel sneller. Als leerkracht zul je dat ongetwijfeld merken in de klas, want leerlingen willen nog wel eens afgeleid raken door hun mobiel. Maar met een beetje creativiteit biedt 5G ook een waaier aan nieuwe educatieve mogelijkheden in de klas én daarbuiten.

5G maakt dat de modernste apps bereikbaarder worden voor in de klas. Vaak is een theorieboek voor niet elke leerling even goed te volgen. Immers, sommige kinderen leren het beste door te lezen, anderen door te experimenteren of te observeren. Een goed ontworpen app kan dan helpen om conceptueel moeilijke onderwerpen beter te begrijpen.

Leren-op-afstand makkelijker door 5G

Ook Leren-op-Afstand wordt makkelijker wanneer je de beschikking hebt over een betrouwbare internetverbinding.  Leren-op-afstand is ideaal voor leerlingen die om wat voor reden dan ook niet fysiek op school kunnen zijn. Digitale tools (e-learning) bieden hen de gelegenheid om de lessen toch te volgen door een live verbinding met het leslokaal. Dit maakt een terugkeer naar de klas makkelijker doordat ze minder achterstanden oplopen.

Ook wordt e-learning veel gebruikt door hogescholen en universiteiten die hiermee hun onderwijs minder plaats- en tijd onahankelijk willen maken.

5G in de les

Het ligt voor de hand om ook in de les gebruik te maken van de mogelijkheden die 5G biedt. De kinderen van nu groeien op in een wereld waar 5G de norm is. Om hen goed op hun leven voor te bereiden is het belangrijk hen te onderwijzen in wat belangrijk voor hen zal zijn. Zo is leren programmeren op steeds meer scholen een belangrijk vak en is Virtual Reality (VR) op weg om net zo normaal te worden als een lesboek.

VR is nu nog beperkt, omdat mobiele verbindingen beperkt zijn en een VR-les enorm veel dataverkeer vereist. Dat kan leiden tot ‘lag’, waarbij het beeldscherm ‘stottert’. Dit verstoort de beleving en leidt tot frustratie bij de leerling. 5G lijkt deze beperking op te lossen.

Gepersonaliseerde lessen

Voorvechters van gepersonaliseerde lessen zijn blij met de komst van 5G. Zij stellen dat 5G veel mogelijkheden biedt voor gepersonaliseerd lesmateriaal, waardoor leerlingen beter in hun eigen tempo kunnen leren. Ook zien ze veel in de verbinding tussen 5G en het Internet of Things. Zo zien ze veel in een geautomatiseerde aanwezigheidsregistratie door sensoren en persoonlijke tags. Of dit van de grond komt is echter twijfelachtig, gezien de tik op de vingers die een Zweedse school kreeg voor een soortgelijk experiment.

Betere samenwerking

Eindeloze stromen mailtjes waarin overleg wordt gepleegd kunnen worden vervangen door één Skypesessie met de hele groep. 

Door de verbeteringen van de internetverbinding wordt het makkelijker om contact te onderhouden. Dit biedt kansen voor het onderwijs, bijvoorbeeld door contacturen te vervangen door vragenuurtjes, waarbij de docent beschikbaar is voor vragen van leerlingen of studenten die thuis, in de bibliotheek of elders met hun huiswerk bezig zijn. 

De samenwerking van leerlingen in projectgroepen kan ook baat hebben bij stabielere verbindingen. Eindeloze stromen mailtjes waarin overleg wordt gepleegd kunnen worden vervangen door één Skypesessie met de hele groep.  Die groep hoeft dan ook niet meer enkel uit klasgenoten te bestaan, want betere communicatiemogelijkheden maken het mogelijk om groepen te vormen waarin oudere-jaars de lagerejaars aansturen.

Ook wordt het mogelijk om projecten uit te voeren waarbij verschillende scholen verbonden zijn. In het beroepsonderwijs biedt dit kansen voor multidisciplinaire projecten, bijvoorbeeld door een student Verpleegkunde en een student Bedrijfskunde samen te laten werken aan een project rondom processen in de zorg.

5G en universiteiten

Universiteiten hebben al lang geleden ontdekt dat buitenlandse studenten een belangrijke bron van inkomsten kunnen zijn, die ook nog eens een verrijking bieden aan het onderwijs. Sommige universiteiten zijn al erg ver in het ontwikkelen van afstandsonderwijs. Daardoor kan een student uit Japan lessen volgen in de VS. Met de komst van 5G zijn studenten een stuk flexibeler in hun studie. Ze zijn niet meer gebonden aan een lesrooster, overvolle lokalen zullen minder voorkomen en studenten kunnen de colleges volgen op de plek waar dat voor hen het beste werkt.

Dat vergt wel het nodige van docenten. Niet alleen moeten ze eraan wennen hun les te geven voor een publiek dat ze zelf niet meteen zien, maar ze moeten ook aan de bak om de studenten nog beter voor te bereiden op examens. Keer op keer blijkt uit onderzoek dat studenten die aanwezig zijn in colleges beter scoren, dus als studenten steeds van thuis (of elders) inloggen, kan dit gevolgen hebben voor de toetsscores.

Fysiek én virtueel

Het wachten is op de eerste universiteit die een scheiding maakt tussen fysiek onderwijs en digitaal onderwijs. Vooral voor studenten op afstand en deeltijdstudenten zou een virtuele campus een uitkomst zijn. Het vraagt nogal wat van een student om de studieverplichtingen te combineren met het privéleven. Dat is een van de belangrijkste redenen dat deeltijdstudenten uitvallen. Door deze druk weg te nemen en het onderwijs te virtualiseren zal een groter deel van de deeltijdstudenten met goed gevolg de studie doorlopen.

Onderwijsinstellingen kunnen ook grote kostenbesparingen boeken

Kosten besparen door virtual labs

Onderwijsinstellingen, of dit nu scholen voor secundair onderwijs, hogescholen of universiteiten zijn, kunnen ook grote kostenbesparingen boeken wanneer 5G volledig wordt omarmd. Zo biedt Labster een virtueel biologie practicumlokaal waar leerlingen kunnen oefenen met proefjes. HoloLab Champions biedt iets vergelijkbaars voor scheikunde. Het is niet voor niets dat de AP Hogeschool in Antwerpen hoge verwachtingen heeft van VR en fors investeert in een VR-lab.

Een belangrijk tegenargument voor VR is dat de feedback niet volledig is. Je ziet en hoort wel van alles, maar de tastzin wordt door VR niet geprikkeld. Dat komt doordat VR enorm veel rekenkracht vergt en dat de huidige verbindingen zelfs met enkel beeld en geluid al tegen hun grenzen aanlopen. Een 5G internet-verbinding kan ruimte bieden om ook tastzin een rol te laten spelen in VR-simulaties.

Toenemend gebruik van VR-labs verlaagt de noodzaak tot het aanhouden van een fysiek laboratorium. Daar waar een fysiek lab onvermijdelijk is, kan een snellere internetverbinding helpen om een laboratorium te delen met andere scholen of instellingen.

5G, wanneer is het zover? Moeten we dit willen?

5G in België

5G internet lijkt dus de Heilige Graal te zijn voor het onderwijs. Toch is onzeker wanneer (en of) 5G in België gemeengoed wordt. Hoewel de meeste Europese landen voortvarend aan het werk zijn met de uitrol van 5G is België terughoudend met de technologie. De reden voor deze traagheid? Oneensheid over de verdeling van de opbrengsten van de veiling van 5G-frequenties.

Nederlanders die in gebieden wonen waar 5G wordt getest klagen over hoofdpijn, duizeligheid en slecht slapen door 5G.

De deelstaten wilden een groter aandeel in de inkomsten dan de federale overheid wilde uitbetalen. Het argument dat ze hiervoor aanvoerden is dat 5G gaat over mediaconsumptie, iets dat een regionale aangelegenheid is.

Door deze onenigheid loopt België inmiddels een stuk achter op de rest van Europa.  Of dit erg is, is onduidelijk. Andere landen lopen tegen kinderziektes aan. Ook zijn er twijfels over de strategische veiligheid van 5G. De VS heeft België al waarschuwend toegesproken geen Chinese hardware te kopen. De Chinese 5G-hardware zou de veiligheid van NAVO bedreigen.

Ook onder burgers neemt de weerstand tegen 5G in buurlanden langzaam toe. Nederlanders die in gebieden wonen waar 5G wordt getest klagen over hoofdpijn, duizeligheid en slecht slapen.

Dankzij de vertraging heeft België in ieder geval de tijd om de zorgen over de veiligheid te onderzoeken en eventuele onnodige zorgen weg te nemen, alvorens deze technologie massaal toe te passen in leslokalen.

5G-zendmast